Дәреснең төренә, теманың катлаулылыгына карап, укытучыга дәреслек материалыннан тыш, өстәмә (телдән һәм язмача) биремнәр әзерләргә туры килә. Алар язма эшләрне вакытыннан алда тәмамлаган укучыларны файдалы эш белән шө- гыльләндерү өчен дә һәрвакыт кирәк булып тора. Гадәттә күп укучы өстәмә карточка белән эшләргә ярата, шунлыктан «мәҗбүри» биремнәрне тизрәк башкарырга омтыла. Әлбәттә, укытучы төп язма эшнең сыйфатын гел күзәтеп торырга тиеш була. Шулай ук өстәмә эшне дә даими тикшереп, бәяләп торганда гына аның нәтиҗәсе уңай була.

 

Мин һәр темага диярлек өстәмә карточкалар әзерләдем. Укучыларның белемлелек дәрәҗәсен искә алып, биремнәрне дә төрле катлаулылыкта сайладым. II сыйныфта татар телен Р.З.Хәйдәрова, Н.Г.Галиева төзегән дәреслек буенча укы­там. Дидактик материал да әлеге дәреслек ниге­зендә әзерләнде. Игътибарыгызга кайбер тема­ларга өстәмә күнегү үрнәкләрен тәкъдим итәм.

 

 

 

Исемнәрнең тартым белән төрләнеше

 

1.  Помогите словам найти свое предложение.

 

Минем           градуснигың       авырта

 

Синең            башы                     юк

 

Аның              градуснигым        бармы?

 

2.  Прослушайте, повторите эти слова, добав­ляя к каждому из них местоимение минем (си­нең, аның).

 

Китап, көндәлек, бетергеч, дәфтәр.

 

3.  Прослушайте и скажите, что добавлено во втором предложении?

 

Минем дәфтәрем.

 

Минем дәфтәрем бар.

 

Синең дәфтәрең.

 

Синең дәфтәрең бармы?

 

Аның дәфтәре.

 

Аның дәфтәре чиста.

 

4.  Напишите слова, добавляя к каждому из них местоимение минем (синең, аның).

 

Бит, чәч, теш, кул, аяк, сөлге.

 

5.  Прослушайте и докончите предложения.

 

Аның әбисе ....

 

Аның апасы ....

 

Аның абыйсы ....

 

6. Напишите слова, добавляя к каждому из них местоимение минем (синең, аның).

 

Кул, аяк, күз, сабын.

 

7.  Напишите слова, добавляя к каждому из них местоимение минем (синең, аның).

 

Авыл, әби, чана, чаңгы, дус, бүләк, шәһәр.

 

8.  Переведите по образцу.

 

Его мать — аның әнисе; әнисе.

 

Его дедушка — ... .

 

Его отец —....

 

Его брат—... .

 

Его друг—... .

 

Его лыжи — ... .

 

Его сани —... .

 

9.  Вместо точек вставьте слова, әби, апа, ба­бай.

 

Минем ... .

 

Синең ....

 

Аның ....

 

10.  Вместо точек вставьте окончание.

 

Минем шәһәр ..., дус ..., авыл ....

 

Синең шәһәр .., дус ..., авыл ....

 

Аның шәһәр ..., дус ..., авыл ....

 

11.   Из данных слов составьте предложения.

 

—             эшли, әтием, минем, булып, шофер;

 

—             әнисе, Алсуның, эшли, сатучы, булып;

 

—             кем, әниең, синең, булып, эшли?

 

12.  Проверьте, нет ли у Незнайки ошибок?

 

Минем түбәтәең миңа ошый.

 

Аның алъяпкычы бик матур.

 

Синең калфагым зәңгәр төстә.

 

Исемнәрнең күплек саны.

 

1.   Прослушайте и скажите данные слова во множественном числе. Составьте с ними предло­жения.

 

Көн, төн, урам, урман, яфрак, җир, яңгыр, кош, елга.

 

2.   Прослушайте и скажите данные слова во множественном числе.

 

Чия, карлыган, хата, миләш, бабай, бүләк, ба­зар, яшелчә, бакча, кәрзин, көз, төс.

 

3.   Прослушайте и скажите данные слова во множественном числе.

 

Елга, як, кояш, кош, җәнлек, яфрак, көн, төн,ул.

 

4.  Скажите данные слова во множественном числе и запишите их.

 

Сорау, җавап, хата, билге, күнегү, өтер, нок­та, урман, урам, җөмлә, кием.

 

5.  Чем отличаются слова в парах?

 

 Каршылый -каршылыйлар

 

бүләк итә - бүләк итәләр

 

төзәтә - төзәтәләр

 

сорау бирә - сорау бирәләр

 

авырта - авыртмый.

 

6.  Запишите названия частей тела во множе­ственном числе.

 

Образец: күз — күзләр, ....

 

7.   Рассмотрите рисунки. Напишите названия птиц во множественном числе.

 

Образец: песнәк — песнәкләр, ....

 

8.  Напишите данные слова во множественном числе, составьте с ними 5 предложений.

 

Кием, калфак, түбәтәй, сарафан, алъяпкыч, тун, туфли, итәк, итек.

 

Образец: кием — киемнәр, ....

 

 

 

Фигыльнең барлык-юклык формасы.

 

1.   Прослушайте слова и поднимите карточку соответствующего цвета.

 

Красный цвет — действие происходит.

 

Желтый цвет — действие не происходит.

 

Укый, укымый, яза, язмый, бармый, көтми, кил­ми, уйный, бара, килә, уйнамый, ашамый, йөгерә, сикерми.

 

2.  Прослушайте и измените словосочетания по образцу.

 

Образец: яхшы йөгерә — яхшы йөгерми

 

дөрес укый — начар яза — матур сөйләшә — тиз эшли —

 

3.  Прослушайте и измените слова.

 

Образец: килә — килми

 

укый —... эшли —... яза —... сикерә —... бара —... уйный —... оча —...

 

4..Прослушайте и укажите слова, отвечающие

 

на вопрос нишли?

 

Ашый, бармый, матур, бүген, уйный, песи, ясый, укый, тыңламый.

 

5.  Прослушайте и измените слова по образцу. Образец: сорау бирә — сорау бирми

 

җавап бирә —... хата төзәтә —... яза —.... укый —.... рәсем ясый —... сөйли —... тыңлый —....

 

6.  Прослушайте и измените слова и словосо­четания.

 

Образец: дөрес укый — дөрес укымый

 

матур сөйләшә — ... тиз йөгерә —... әкрен яза — эшлибез — эшләмибез киләбез —... язабыз —... укыйсыз —... җавап бирәбез —... каршылыйбыз —...

 

7.  Прослушайте и скажите, что изменено во втором предложении каждой пары.

 

Безгә бүген кунаклар килде.

 

Безгә бүген укучылар килде.

 

Әти мине бәйрәм белән котлый.

 

Әти мине бәйрәм белән котламый.

 

Мин кунакларны каршылыйм.

 

Мин кунакларны каршыламыйм.

 

8.. Прослушайте и измените предложения по образцу.