Тақырыбы:Қазақ жүздерінің шығуы.Қазақ халқының этникалық құрамы.

Сабақтың мақсаты:

Ø Қазақ қоғамындағы жүздік құрылымның мәні,орналасқан аумағы туралы оқушыларға деректер беру.Шығармашылық белсенділігін арттыра отырып,бәсекеге қабілетті тұлғаны қалыптастыру.

Ø Оқушыларды қазақ халқының шежіресімен таныстыру арқылы өз ойларын,тұжырымдамаларын толық және мәнерлі жеткізе білу қасиеттерін дамыту.

Ø Тарихи құндылықтарды қастерлеуге,құрметтеуге тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: Жаңа сабақты игеру.

Сабақтың әдісі:Баяндау,тірек-сызбалар,сұрақ-жауап,ой қозғау,сөзжұмбақ

Сабақтың көрнекілігі:Карта,тірек-сызбалар,суреттер,қосымша әдебиеттер.

Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі.

Ø Сәлемдесу,сабақтың мақсатымен таныстыру.

ІІ.Үй тапсырмасын тексеру.

3.Үй тапсырмасын қорытындылау. Инсерт бойынша (БББ)

ІІІ.Жаңа сабақ. «Ой қозғау»

1.Қазақ жүздері туралы не білесіңдер?

2.Шежіре дегеніміз не?

Тірек-сызбалар.

1.Жүздердің құрылуы. 2.Жүздердің бөлінуі.

↓ ↓

1.100 саны:

2.Әскери тайпалық басқару(оң,сол,орта)

1.Шаруашылыққа байланысты.

2.Ш.Уәлихановтың пікірі.

3.Қ.Салғариннің пайымдауы.

3.Қазақ жүздерінің ішкі белгілері: 4.Үштік бөлінісі:

ü Аумақтық тұтастық ғұн

ü Этникалық туыстық монғол

ü Шаруашылық-мәдени бірлік. сақтар

ü Саяси басқару ортақтастығы.

5.Зерттеу жұмыстары:(суреттер)

ü Ш.Құдайбердіұлы:«Түркі,қазақ һәм хандар шежіресі»1911

ü М.Тынышбаев: «Қырғыз-қазақ халқының тарихына материалдар»

Екі пікір:

1. Алаш 2. Қызыл Арыстан

↓ ↓ ↓

Сейілхан Жайылхан Алаш→Қотанбайдың ұлдары

↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓

8 арыс Қазақ Созақ Ұзақ Үйсін Болат Алшын

түрікмен ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓

Ақарыс қарақалпақ қырғыздар Ұлы жүз Орта жүз Кіші жүз

Бекарыс

Жанарыс

Қазақ жүздері:(картамен жұмыс)

Аумағы: Жетісу,Оңт Қазақстан Орталық ,Шығыс,Солт Қазақстан Батыс Қазақстан

Жүздер: Ұлы жүз Орта жүз Кіші жүз

Рулар: сарыүйсін,шапырашты,суан арғын Байұлы 12 ата

дулат,албан,жалайыр,қаңлы найман Әлімұлы 6 ата

сіргелі,ошақты,ысты, керей Жетіру 7 ата

шанышқылы қоңырат

уақ,қыпшақ

Рудың өзіне тән таңбасы,ұраны,таралған аймақтары туралы мәлімет беру.

ІV.Жаңа сабақты бекіту.1.Мини тест

1.Қазақ жүздерінің құрылуы себебін жазған ғалым:

А.А.Құнанбаев

Б. Ы.Алтынсарин

С.Ш.Уәлиханов

2.Қазақ халқының құрамына енген ру-таңбалар өздерінің ен-таңбаларын салған жартас:

А.Жетісу

Б.таңбалы/

С.Арқайым

3.Сары үйсін мен дулат тайпаларының ұраны:

А.Бақтияр/

Б.Қарасай

С.Жауатар

4.Ұлы жүз құрамындағы тайпалар:

А.уақ,беріш,қаңлы

Б.албан,суан,дулат/

С.жалайыр,адай,керей

5.Кіші жүз қазақтарының бүкіл алып жатқан аймағы:

А.Батыс Қазақстан/

Б.жетісу,Орталық Қазақстан

С.шығыс Қазақстан

2-тапсырма.Ұлы,Орта,Кіші сөзжұмбақтарын шешу.Сұрақтары:

ҰЛЫ ЖҮЗ

1.Жауға аттанар кезде Алдияр,Бақтияр деген сөздер не мағынаны береді?

2.Ұлы жүз құрамындағы тайпа

3.Жауатар ұраны болған ұлы жүз тайпасы.

ОРТА ЖҮЗ КІШІ ЖҮЗ

1.Орта жүз тайпасы. 1.Әлімұлы руларының бірі

2.Кер сөзіне мағыналас шыққан тайпа атауы. 2.Байұлы руларының бірі.

3.Қоңырат тайпасының ұраны. 3.Байұлы руларының бірі.

4.Монғол тілінде сегіз деген мағына беретін тайпа. 4.Әлімұлы руларының бірі

Ұ

Р

А

Н

Ж

А

Л

А

Й

Ы

Р

Ы

С

Т

Ы

Қ

О

Ң

Ы

Р

А

Т

К

Е

Р

Е

Й

А

Л

А

Т

А

У

Н

А

Й

М

А

Н

К

Е

Т

Е

Б

Е

Р

І

Ш

А

Л

А

Ш

А

Ш

Е

К

Т

І

V.Қорытындылау.Қосымша әдебиеттермен таныстыру.

1. Ж.Бейсенбайұлы «Қазақ шежіресі»

2. М.Қани «Қазақтың көне тарихы»

3.Ә.Байбатша «ұазақ даласының ежелгі тарихы»

Мұғалім сөзі: Кез келген қазақ жеті атасын айтып берсе,ешқашандай паспорттық деректер мағлұматтарға сүйсенбей-ақ оның қай ел,қай жерден шыққанын шежіре білген саңылауы бар қазақ баласы дөп басып тауып бере береді деп жазған Ш.Құдайбердіұлы еді.Сонымен қатар Мұхаммед пайғамбар «өзінің шыққан тегіңді біл,бұл туыстарды жақындастыра түседі»деген болатын.Қазақты қалыптастырған жоғарыдағы ру-тайпалардың көпшілігі ХІХғ соңына қарай Қазақстан жерінің барлық аумағын алып жатты,тыс көршілес аймақтарда Монғолия,Батыс Сібір,Орталық Азия жерлерінде тұрады.

VІ.Оқушыларды бағалау.

VІІ.Үйге тапсырма.§-16 1.Қазақтың руға бөліну дәстүрінің жағымды,жағымсыз жақтарын саралап жазып келу.

2.Оқулықтағы кестені толтыру.

Жүз

Аумағы

Тайпалар құрамы