Фæррссагмийы нысаниуæг 7 кълас

Нысан: Бацамонын,цы у фæрссагми, раргом кæнын фæрссагмиты нысан æмæ æууæлтæ.Бакусын ныхасы рæзтыл.

 Урочы цыд:  Дзырды хæйттæм гæсгæ равзарын дзырд фæрссагми.

 Сбæрæг ын кæнынйæ лексикон амынд.

2. Равзарын иукъорд хъуыдыйады, сбæрæг кæнын сæйраг архайд, ми; ссарын нæ ныхасы фæрссаг фæзилæнтæ амонæг дзырдтæ-фæрссагмитæ æмæ сын равзарын сæ нысан.

«Йæ хорз зарджытæн,

Йæ хорз кадджытæн

Кæрон кæм уыди.

Ӕнæ фæкæугæ,

Ӕнæ фæхудгæ

Сæм чи лæууыди?» Къоста "Хъуыбады"

"Искæй зæрдæ уæ дзыназгæ нырризæд"

Къоста «Додой»Терк æрттивгæ, хъазгæ

"Згъоры дардæй-дарддæр"

?  Сывæллæттæ,зæгъут-ма, цы амонынццымæ дзырдтæ:

Ӕнæ фæкæугæ,æнæ фæхудгæ …….

Ӕрттивгæ,хъазгæ,фынккалгæ

Хæс.Фæсæфтуантæ  -гæ, -гæйæ-йы руаджы мивдисджытæй саразын фæрссагмитæ: рувын, згъорынуарын,симын,сидын,уарзын, кусын, ахуыр кæнын.

? Цавæр грамматикон иуæгтæ зонут?

(Дзырд, дзырдбаст, хъуыдыйад)

Аулæфт. Куыд æмбарут ахæм æмбисонд? "Сæгъæй сæныкк гуыры"

Ӕрмæг бафидар кæнын.

Хæс:

 Ацы дзырдтæй саразут хъуыдыйæдтæ, равзарут фæрссагмиты конд, зæгъут, цавæр архайд амонынц.

а. Размæ ,адæм ,цыдысты, худгæйæ.

æ.Знон ,гæрæхтæгæнгæ, нæрыди арв ,æрттивгæйæ.

б.Февналгæйæ, хæс, кодтой,рæвдз, сæххæст,куыстмæ, сæ , скъоладзаутæ.

Фонетикон æгъдаумæ гæсгæ равзарын дзырд хъомыладон, саразын йемæ алыхуызон дзырдуатон куыстытæ.

Ацы вазыгджын мивдисджытæй саразын фæрссагмитæ, æрдзурын сæ ивддзинæдтыл, бахъуыды кæнын растфыссынæдтæ.

Хуым кæнын-

Чъырæй цæгъдын-

Загъд кæнын-

Хъаст кæнын-

Хос кæрдын-

?

Куыд фыссæм вазыгджын фæрссагмитæ?

(дæнцæгтæ)

Хæс:

Ацы вазыгджын фæрссагмитæй саразын вазыгджын мивдисджытæ,фонетикон-мырон ивддзинæдтæ равдисут фатæй.

Ахуыргæнгæйæ, цуангæнгæйæ, хъæргæнгæйæ, гæпгæпгæнгæйæ, æххуысгæнгæйæ, цингæнгæйæ.

? Цы амоны дзырд фонетикæ?

Равзарын æмбисæндтæ.

а .Ӕгъдау-лæггæнæг.

æ .Ӕгъдауы сæрты хизæн нæй!

б.Ӕгъдау-фыдæлтыккон!

Фæрссагми у мивдисæгæй арæзт сæрмагонд æнæивгæ формæ, æвдисы фæрссаг архайд.

Бæх,æртæхджын кæрдæг хæргæйæ,куы иуæрдæм аздæхы,куы иннæрдæм(К.А)

Фæрссагми арæзт цæуы , мивдисæджы нырыккон афоны бындурмæ фæсæфтуантæ –гæ æмæ

-гæйæ бафтаугæйæ: хæр-ын–хæр+гæ,хæр+гæйæ,бад-ын-бад+гæйæ.

Фæрссагми дзуаппдæтты фарстæн куыд? Хъуыдыйады мидæгвæййы фадатон дзырд.

Рафыссут хъуыдыйæдтæ,къæлæтты цы мивдисджытæ ис,уыдонæй вазыгджын фæрссагмитæ аразгæйæ.

(Хæрын) куыдз дæр нæ рæйы.

(Фыссын)раиртæстытæ  дæ зæрдыл дар.

(Цæуын0дæ къæхты бынмæ кæс.

(Дзурын) тагъд ма кæн!

(Кафын)фæндырдзагъдмæ хъус.