Мақала

Жақын арадағы даму аймағы

Қазіргі заман талабына сай болашақ ұрпақтың оқып білім алуын еліміз бірінші орынға қойып отыр.  Білім беру мен білім алудағы атқарылатын қарқынды жұмыс ұстаздарың еншісінде екені айтпаса да белгілі.  Осы орайда ұлы педагог Ушинскийдің  «Бала – балқытылған алтын» деген қанатты сөзі бірден ойға түседі. Балаға қалай бағыт берсең, солай өседі. Сондықтан баланың бойында жақсы қасиеттердің болуына,  олардың жан- жақты дамуын, рухани  бай тұлға қалыптастыра білуіміз керек. Оқытудағы жаңа тәсілдерді пайдалана отырып, оқушы бойында өзіне деген сенімділік пен жауапкершіліктерді дамыту болып табылады.   

 Орта білім беру жүйесіндеәлемдікжоғарыдеңгейгеқолжеткізгенанағұрлымтанымалоқытуәдістемелеріарасындасындарлытеориялықоқуғанегізделгентәсілкең  таралған. (Hattie, 2009).Педагогикалықшеберлікорталықтары Кембридж университетіменкелісімшартжасаунәтижесінде, Кембридж университетіҚазақстанүшін 7 модульгетоптастырылғанбағдарламаұсынды. БағдарламаныоқытудакөрнектікеңеспсихологыЛев Выготскийдің(1896-1934) «Жақынарадағы даму аймағы» (Зона ближайшего развития) дегенұғымынша, «Айналы нейрон» дегенпсихологиялықзерттеуарқылытоптарбір-бірінеқарап-ақбелсенділіктеріартып, ойларыжанданатүседіекен. Жақынарадағы даму аймағыдеуіміз, бірінен-біріүйрену.

Оқушыларміндеттітүрдетоптасыпотырса, қарым-қатынастарынығайып, жақсыбілімалуғамүмкіндіктуады. Жеке жұмысжасалып, оны міндеттітүрдежұптықжұмысарқылыталдайды, топтаталқылайды, соданкейінбарыпқорғауғашығарады. "Жақынарадағыдаму аймағын" Л.Выготскийоқыту мен дамудыңбайланысынзерттеп, егероқытубаланыңөзекті даму аймағындажүрсе, ондаолбаланыдамытпайдыдеді.

Өзекті даму аймағы - баланыңөзбетіменістейалатынжұмыстары. Ал ересектерменынтымақтасаістейалатыны — жақын арадағы даму аймағы. Мысалы, баланыңсөйлейалуы - актуальды даму аймағы. Бұлжерде даму жүрмейді. Сондықтан бала мектепкекелгенбіріншікүнненбастап "жақынарадағы даму аймағында", дәлірекайтсақ, баланыңжазбатілінқалыптастыруғакірісукерек. Олүшіналдыменжеңілтапсырмаларберіледі. Мысалы, Ш. Амонашвилижәнеоныңмұғалімдеріәріптер мен сөздердібелгілеугеД.Б.Эльконинжасағаншарттыбелгілердіқолданады. Тақтағасөйлемжәнеоныңастынашарттыбелгісіжазылады.
"Жақын арадағы даму аймағында" жұмысістейтінВ.Ф.Шаталовәліөтпегенережеменоқушыларғаесепшығартады. Е.Ильиноқушыларғамұғалімніңөзібіржақтыжауапбереалмайтынсұрақтарқояды.
Соныменжақын даму аймағыбаланыңақыл-ой жұмысыбасталартұсы. Мұғаліммұндаоқушығатапсырма, әдістемелікнұсқаубереді,