Тақырыбы: Өнер патшалығына саяхат. (сайыс) Мақсаты: Оқушыларға қазақ халқының салт-дәстүрлерін дәріптеу. Шеберлікке, ептілікке, әсемдікті танып, сұлулықты бағалауға тәрбиелеу. Отансүйгіштік қасиеттерін қалыптастыру. Туған жерге деген махаббатын арттыру. Көрнекілігі: плакаттар, туған жерге байланысты суреттер, қазақ халқының ою-өрнектері, құрал-жабдықтары, ұлттық киімдері, мақал-мәтелдер, жұмбақтар. 1-жүргізуші: Қымбатты ұстаздар мен оқушылар. Бүгін "Қыл қалам" үйірмесінде " Өнер патшалығына саяхат" атты халық ертегісінің желісінде ұйымдастырылып отырған дәстүрден тыс сайысымызды бастаймыз! "Ата-бабаларымыздан қалған халық қолөнерін "өз шеберліктерімен жақсы меңгерді деген жаңалықты естіген өнер патшалығы мынадай жарлық шығарыпты. Жаршы: "Тыңдаңыздар! Тыңдаңыздар! "Қыл қалам" үйірмесінің оқушылады халқымыздың қолөнерін жақсы меңгерген екен. Енді қай топ өздерінің білімділігін, ептілігін, тапқырлығын, өнерлі екендігін көрсетіп, қиындықтарды жеңіп, патшалыққа жетсе, сол топты Өнер патшалығында қабылдап, ат басындай алтын беремін, марапаттаймын! 2-жүргізуші: Енді жарлықты ести отырып, намысқа тырысыңыздар! Іске сәт! Саяхаттарыңыз оң болсын! Ал топ басшылары ортаға шығып, өздеріңізді таныстырыңыздар. (ортаға екі топ басшылары шығады, сәлем беріп топтарымен таныстырады.) 1-жүргізуші: Ал, сапарға аттанар алдында тәуекел деп, мына картаны алыңыздар, ол сіздердің жолдарыңызға бағыт беретін көмекшілеріңіз . Жолға шыға бере талай қиындықтарға тап боласыздар! Соның бірінші кедергісі – сарқырап аққан асау өзен. Өзі терең, не көпірі жоқ, не қайық жоқ. Ал судан қалай болғанда да өту керек. Сондықтан ою ою арқылы аман қалуға болады екен. (Топтар ою оюға кіріседі). 1-оқушы өлең оқиды. Түрін-ай текеметтің! Асыл қандай! Үңілдім үңсіз ғана басымды алмай. "Келе ғой қошақаным өзіме!"-деп. Әжем кеп сипағандай шашымнан жай. Күйімді кешсеңдер-ау сол беттегі, Тұрғандай ана-көңілі тербеп мені. 2-жүргізуші: Бұл жерде келесі кедергі – ну орман. Орманнан қолөнерге байланысты сұрақтарға жауап беру арқылы оңай жол тауып өтуге болады. Әр топ қоржыннан 6 сұрақтан алып, жауап береді. Қазақ ою-өрнектерінің тарихы қай көне мәдениеттен басталады? (Андронов) Жаңа туған нәрестеге арналған бұйымдарға қай ою салынады ? (зооморфтық) Гүл оюы нені бейнелейді? (қуанышты) Текеметтің бетіне қандай оюлар салынады? Әжелер киген киелі бас киім? (кимешек) Ою-өрнектердің неше түрі бар? (500) Ою-өрнектер неше түрге бөлінеді? (төрт түрге) Ертеде мың жылқының құны тұратын қандай бас киім? (сәукеле) Қыздар есімі берілген мата? (мақпал) Симметрия дегеніміз не? (тепе-теңдік) Сырмақ дегеніміз не? Ну орманнан шыққан топтың алдынан қарақшылар шығып, бас салып, саяхатшыларды жібермейді. Кедергіден өтудің жолы - әр топ өздерінің топтарының аттарына сәйкес құрақ құрайды. 1- жүргізуші: Құрақтардың түр-түрін құрап келем, Жас ұрпаққа үйретіп, үлгі берем, Өнері асқан ежелгі, өнегелі, Өсіп шықты біздерден небірі. Өнерім ғой көрсеткен құрақ деген, Өнерлі жастар отыр мынау деген, Сондықтан назарына ұсынбаққа, Ойымда жүрген еді әлде көптен. 2-жүргізуші: "Құрақ құрау да - өнер", құрақшы қыздарымызды ортаға шақырайық. 1-жүргізуші: Құраған құрақтардан өзіне бірінші болып жеткен топқа патша соңғы тапсырмасын береді. Сайыскерлерге жұмбақтар беріледі. Жауабы дұрыс болып, мәреге жеткен топ патшалыққа қабылданады. 2-жүргізуші: Қатысушы топтарды ортаға шақырамыз,Әр топқа 3 жұмбақтан беріледі, Жұмбақтар: Әшекейлі күбіні Кигізіп ап ұзын жіпті көзіне, Июлі тұрған шөмеле Киім тігіп береді ол өзіңе. (Ине) Кигіздім биік төбеге (Сәукеле) Күндіз Таяғымды қаптаймын, Әжеме өң берген Түнде Жиегін көмкерген Босағаға тастаймын. Етегі желкендей (Аяқ киім) Киім еді ол нендей? (Кимешек) Сырт жағына зер хіппен, Көз тартатын көрікпен, Ою-өрнек бастырған, Жарқылдаған қос қылыш Шалқасынан тастаған Қолға тисе жоқ тыныш (Қайшы) Кәдімгі сырлы тостаған Қойсаегертөңкеріл, Төңірегін көмкеріп, Тостағандай бос тұрған, Киіз үйден аумайды, Басқұрмен бастырған. (тақия) Жақсы іс шығарар адам атын, Танытқандай марқасқаны маңдайынан, Тәтті қолмен жасалған дәмді астың Дәмі кетпес талай уақыт таңдайыңнан. "Ас адамның арқауы" – қыздардың салат түрлерін жасау уақыттары келеді. Ортаға салат жасаушы қыздарды шақырамыз. 1-жүргізуші:Қолөнері халқымның өрістесін. Өнерлі жастарымыз өсіп өнсін. Әрқашан Алла берсін берекесін. Осыменен жыр кестесін аяқтаймыз. Батыс Қазақстан облысы Теректі ауданы Ақсуат ЖОББМ Бейнелеу өнері пәні мұғалімі Габдуллина М.А.