Империяның негізін қалаған Шыңғысхан (Темүжін) 1155 Моңғо-лияның Кендітау аймағындағы Онон өзенінің жағасында, Болдоң деген жерде Есугей батырдың отбасында дүниеге келген. 9жасқа толған кезінде әкесі қаза табады.1206жылы Онон мен Керулен өзенінің жағасында өткізілген құрылтайда Темүжінді хан сайлады

Қоғамдық құрылысы:

Мемлекетті басқаратын-хан

Жаза білетін және елдердін түсінетіндер-уәзірлер деп аталды

Империяны 95түмен әкімшілік билікке бөлді.Әрбір түменде 10 мыңнан адам болды.Әрбір мыңдық он жүздіктен,жүздіктер ондықтардан тұрды.Аймақтар мен түмендерді және мыңдықтарды Шыңғысханның туыстары,ақсүйек нояндарға тапсырылды.Монғолия аумағы мын халқы 3 әскери әкімшілік аймаққа бөлінді.Олар Оң қанат(Барунгар),Сол қанат(Жоңғар),Орталық қанат(Кул) деп аталды.Шыңғысхан ең таңдаулы мыңдықты өзінің жеке басын қорғайтын жасауыл(моңғолша “кешіктен”) етіп алды.

Мемлекеттің басты заңы “Жасақ”(Яса ) деп аталады

Шынғыс-хан қолының негізгі жорықтарының бірі Қазақстан мен Орта Азия жеріне жасаған жорығы болды, бұл жорық оларға Шығыс Европа мен алдыңғы Азияға жол ашты. Себебі “Отырар опаты” болған.Шыңғысхан 450адамы бар 500түйелік сауда керуені 1218 Отырарға жетті.Ғайыр хан Хорезмшахпен келісе отырып,керуенде қырғынға ұшыратады.Мұны пайдаланып Шыңғысхан бұларға қарсы соғыс ашады.Шағатай мен Үгедей Отырарды қоршауға алған. Ал Отырар қаласы 6 ай берілмеген.Хорезм жіберген Қараша-хажиб моңғолдарға беріліп,қақпаны ашады.Сонымен қатар Үзкент,Баршыкент,Ашнас,Сығанақ басқыншылар қолына түседі.1219-1224 жылы Моңғолдар Қазақстан мен Орта Азияны басып алады.