№7 орта мектептің

математика пәнінің мұғалімі

Маңғытай Қадиша Ысқаққызы

Жаңаөзен қаласы, Маңғыстау облысы

ОҚУШЫЛАРДЫ ҰБТ-ГЕ ДАЙЫНДАУ БАРЫСЫНДА ГЕОМЕТРИЯ ЕСЕПТЕРІН ТИІМДІ ТӘСІЛДЕРМЕН ШЕШУ.

Білім–бұл мектепте жаттағанның

бәрі ұмытылғаннан кейін есте алатыны.

Альберт Эйнштейн

1999 жылдан бастап еліміздің жоғары оқу орындарына қабылдау жаңа үлгімен өтуде. Атап айтқанда, Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым министрлігінің «Білім беру мен тестілеудің мемлекеттік стандарттарының ұлттық орталығы» ұйымдастырған ҰБТ мен кешенді тест сынағы арқылы өткізілуде. Сондықтан 11-сынып оқушыларын математикадан ҰБТ есептерін шешу дағдысын дамыту мақсатында мектептерде көптеген шаралар ұйымдастырылады. Оқушыларды ҰБТ-ге математикадан дайындаудың негізгі мақсаты – математикалық есептерді тиімді тәсілдермен шығарып үйрену. Әр мұғалімнің көптеген жылдар бойы қалыптасқан өзіндік тәсілдермен оқушылармен жұмыс жасау әдістері бар. Бүгінгі семинар барысында геометриялық есептерді шығарудың бірнеше әдіс-тәсілдеріммен бөлісіп, олардың есептер шығару барысында қалай қолдану керектігін көрсетпекпін.

Шар

Жарты дөңгелек өзін шектейтін диаметрден айналғанда шығатын фигураны шар деп атайды.

V=R3

S=4 R2

№1

Шардың радиусы 8 см-ге, ал қиманың радиусы см-ге тең. Шардың центрінен қима жазықтығына дейінгі қашықтықты табыңыз.

R=OB=8 см

AB= см

AO-?

AO2=OB2-AB2

AO2=64-15=49

AO=7см
№2

Радиусы 41 см шар центрінен 9 см қашықтықты жазықтықпен қиылған. Қиманың ауданын табыңыз.

R=OB=41 см

AO=9 см

AB2=OB2-AO2

AB2=1681-81=1600

S=R2

S=1600

№3

Шар бетінің ауданы 36. Шардың көлемін табыңыз.

S=4 R2

36=4 R2

R=3

V=R3=*33=36

№4

Радиусы 17 см болып келетін шар оның центрінен 15см қашықтықта жазықтықпен қиылысады. Қима ауданын табыңыз.

R=OB=17 см

AO=15 см

AB2=OB2-AO2

AB2=289-225=64

S=R2

S=64

№5

Шар секторының табанындағы шеңбердің радиусы см-ге, ал шардың радиусы 3 см-ге тең. Шар секторының көлемін табыңыз.

R=OA= 3см

AB= см

BO2=OA2-AB2

BO2=9-5=4

BO=d=2cм

H=R-d=3-2=1cм

V=R2H=*9*1=6

№6

Шар бетіне тиісті C, D және Е нүктелері берілген және CD=7 cм, DE=8cм, CE=9 cм. Шардың центрінен CDE үшбұрыш жазықтығының центріне дейінгі қашықтық 1 см-ге тең болса, шар бетінің ауданын табыңыз.

AO=1cм,

P=(7+8+9)=12

S=

RCDE=

OE2=AO2+AE2

OE=

S=4 R2S=4*=92,2

№7

Бір шар бетінің ауданы 18см2-қа тең. Көлемі берілген шар көлемінен 8 есе үлкен екінші шар бетінің ауданын табыңыз.

S1=18 см2

4 R2=18

R2=

R=

V1=R3=*()3=

V=V1*8=*8=

=R3

R=

S=4R2

S=4*=72cм2