Бүгінгі таңда білім беру жүйесінің алдында тұрған өзекті мәселенің бірі білім сапасын арттырумен айқындалады .

Білім сапасы ұғымы арқылы мақсат пен нәтиже сәйкестігін , мақсатқа жету өлшемін түсінуіміз қажет . Осы анықтама арқылы мектептің алдына қойған мақсатын , оның қол жеткізген нәтижелерін өлшей білуге үйренеміз . Бұл өз кезегінде мектептегі білім берудің негізгі компоненттерін , оның белгілеуін , мазмұнын , оқыту формалары мен әдістерінің тиімді болуының өлшемдерін , мұғалімнің қызметін , оның кәсіби педагогикалық деңгейін және сабақты психологиялық тұрғыдан құра білуін қайта қарап шығуды талап етеді . Аталған міндеттер бүгінгі күннің өзекті мәселелері .

Педагогикалық бағаның нәтижелігі - балаларды оқыту мен тәрбиелеуді жандандыру ролі негізінде түсіндіріледі . Егер балада өзін - өзін жетілдіруге тырысушылық , талпыныс , білім , ептілік , дағды , ынта , жеке тұлғаның жағымды құнды қасиеттерді мәдени - әлеуметтік пайдалы формаларды өз бойына қалыптастыруға талпыныс болса – мұны педагогикалық баға нәтижелігі деп есептеуге болады .

Педагогикалық баға оны талдау , оның нәтижелілігі баланың жас ерекшелігінебайланысты болады . Жас ерекшеліктеріне сәйкес педагогикалық бағаның өзгеру мәнінің негізгі тенденциясы мынаған байланысты . Біріншіден , жас ұлғайған сайын жаңа білім , ептілік , дағдыны меңгеру міндетін түсіну өсе түседі . екіншіден , жас кезінде жылдан – жылға жеке адамға тән нақты қасиеттерді меңгеру мәні күшейеді . Үшіншіден , жас ұлғайған сайын әлеуметтік психологиялық стимул ролі артады . Төртіншіден , сыртқы стимул негізгі ішкі стимулға біртіндеп көшу тенденциясы байқалады . Егер оқу – тәрбиелік іс - әрекетте жеке адамды қалыптастыруда білім , дағды ептілік меңгеруде бағытталған бірқатар күш қажет болған жағдайда өзін - өзі жоғары сенімділік кезінде жазалауды қолдануға болады .

Мадақтау - психологиялық ерекшеліктері мен жағымдық қасиеттерді дамытуға түрткі болса, ал жазылу жағымсыз қасиеттердің пайда болуын тоқтатады. Барлық уақытта балаға мадақтау қолданылса, жағымды қасиеттермен қатар жағымсыз қасиеттерді қалыптастыру мнмкін. Егер керісінше тек жазалау қолданылсы – балаларда бірқатар жағымсыз қасиеттермен қоса, жағымды негізгі қасиеттердің ептілікті жағдайда қалыптасуы мүмкін. Сондықтан мадақтау мен жазалауды тиімді қолдану жағымды қасиеттердің дамуы үшін мүмкіншілік туғызады, әрі жағымсыз қасиеттің туындауына кері әсер етеді.

Педагогикалық бағаның негізгі екі функциясы бар :

1.Жеке көрсеткіш.

2.Мотивациялық функция.

Педагогикалық – психологиялық тұрғыдан бізге қажеттісі мотивациялық функция. Себебі, бірінші әр бала өзінің іс - әрекетін бағалауға сұрайды. Екінші баланың әлеуметтік психологиялық дамуына әсері зор.

Кейде тәжірибесі аз жас мамандар бағалауда мына қателіктерді жібереді.

Бағаның дұрыс қойылмайтын себептері:

1 – қателік, « мейірімді» болғысы келеді, бәріне жақсы баға қояды, баға « силық» ретінде қолданылады.

2- қателік, ортаны қалайтын мұғалімдер. Бұлар 2 мен 5 қоюдан қашады: 2 – үшін жауап бергісі келмейді, 5 – қоюға өзіне - өзі сенімсіз.

3 – қателік, өзіне ұнағанына жақсы баға қояды, ұнамағанын кеміте береді.

4 – қателік, өзінде жоқ қасиетті оқушысынан көрсе, оны негізсіз жоғары бағалайды.

5 - қателік, 2 – ден кейін бірден 5 қойғысы келмейді, 2 – ден кейін 5 деген бағаны алу мүнкін емес деп ойлайды.

6 – қателік, үлгерімі мен қатар тәртібіне де үлгерімімен қатар тәртібіне де баға қоятын мұғалімдер .

Бағаны кемітіп және көтермелеп қоятынкездер болады .

• баланы қолдау оның зейінін арттыру , қызығушылығын тудыру үшін бағаны көтермелеп қоюға болады .
• балаға өз іс - әрекетіне сын көзбен қарап жұмыс жасау үшін бағаны түсіруге болады , бірақ бұл жағдайда баға не үшін кемітілді , қаталігін немесе кемшілігін ескерту қажет.

Оқушылардың білімін бағалауда мына жағдайларды ескерту қажет .

• Оқушының жақсы жақтарын және кемшіліктерін дәлелдеу .
• Баға әділетті болу қажет , оқушының бағасын әдейі төмендетуге , оған өте жеңіл – желпі қарауға ымырашылыққа салынбау керек .
• Әрбір баға - бұл тек қана білімді есепке алу емес , шын тәрбие құралы . Сондықтан , оқушы білімін бағалауда немқұрайлыққа салынбау керек .
• оқушылардың кейбір теріс қылықтары үшін бағаны жазалау құралы есебінде қарастыруға болмайды .
• Оқушылар білімін тексеруді және бағалауды сабақтың әрбір кезеңінде іске асыру керек .

«5» бағасы – оқу материалын толық дәл логикалық бір ізділікпен айтылған жауапқа қойылады ;

«4» бағасы – материалды толық біледі , бірақ болар болмас кемшілігі бар жауапқа қойылады ;

«3» бағасы – жауабы негізінен дұрыс , бірақ толық емес , білімінде кейбір проблемалар есепке алынбаған жауапқа қойылады ;

«2» бағасы – оқушы жауабында қателіктер , білімінде кейбір проблемалар есепке алынбаған жауапқа қойылады .

Жасөспірім шақта оқу сапасында өзгеріс болады . Оқу пәндеріне даралық қатнас байқалады . Беріле оқығанда , оқылатын пәндерге жауапкершілікпен қарайтындығына қарамастан педагог тарапынан байқалатын әділетсіздікке оқушылар әлдеқайда сезімтал . Олар мұғалімнен өздерінің тағдырына шын пейілмен қарауын іздейді . Ұстаздың шын ниеті , тұтас алғанда , өзін -өзі жетілдіруге ықпал етеді . Оқушылардың өзін - өзі қажетсінуі өзін - өзі тәрбиелеудің күш салуының алғы шарты .

Егер оқушылар өздеріне әділетсіз немесе немқұрайлық қатынасты сезсе , педагог теріс бағаласа онда бұл оларды теріс қылыққа итермелейді , өзін - өзі шынайы бағалау , өзін - өзі тәрбиелеу іскерлігі мен дағдысының қалыптасуын қиындатады . демек баға оқушының дамуы үшін қажетті шарт , мұғалім мен оқушы арасын байланыстыратын буын . Оның әлеуметтік психологиялық мәні бар бағаның негізгі атқаратын қызметіне тоқталайық .

• білім бағаланады ;
• оқу мен еңбекті ынталандырады ;
• оқушының эмоциялық – психологиялық күйіне ықпал етеді ;
• олардың мұғалімге қарым – қатнасын қалыптастырады ;
• курстың , ұжымдық , тұтас қоғамның қандай да бір даму туралы пікіріне ықпал береді ;

тыңдаушының топтағы орнын анықтайды ; Сондықтан баланы тек оқушы де. тұлға деп қарау керек емес , оны жеке

тұлға деп қарау керек..