Күні:19.ХІІ.14ж.

5-күн

2-сабақ

Информатика кабинеті

Сабақ атауы

Парфия патшалығы

Сілтеме

Білім стандарты,пән бағдарламасы, “Ежелгі дүние тарихы.Алматы.Атамұра.2013ж.

Жалпы мақсаты

. Парфия патшалығының құрылуы, көшпелі тайпалардың ұрпағы Арсак құрған Парфия патшалығы билеушілерінің өз шекарасын үнемі ұлғайтып отырып Римнің басқыншылық әрекетіне күйреуге соққы бергендігі туралы баяндау.

Күтілетін нәтиже

- -Шағын топтарда жұмыс істеуі арқылы бірін-бірі

оқытуын қалыптастыру,

-тапсырмаларды орындауда өмірдегі білімі мен білетініне сүйену,

- өз бетімен білім алушылық қабілетін қалыптастыру

-сыни ойлау арқылы терең білім алу қабілеттерін дамыту

Негізгі идеялар

- Оқушылардың ойын дамыту үшін ең алдымен орналасқан жерін патшаларының қызметтерін салыстыра отырып талдау.
Оқушыларды патриоттыққа отансүйгіштікке тәрбиелеуге көңіл бөлу

Дереккөздер

Интернет деректері, сайттар,ресурстар,суреттер, энциклопедия,

Тапсырмалар

Ойқозғау сұрақтары

Қай елге қатысты?

Мағнаны тану

Тірі бейне аралы

Бой сергіту аралы

Қатені тап аралы

Кейінгі тапсырмалар

Тақырып бойынша зерттеулер, ұнаған үзінді бойынша инсценировка дайындау, жыр мәтінін толық меңгеру,жырдағы салт-дәстүрлер мәнін ашу

Мұғалім жазбалары:

І.Ұйымдастыру жұмыстары:

Амандасу

Топқа фигуралар арқылы бөлу

Топ басшысын “Ортадағы қаламсап” стратегиясы бойынша анықтау.

Сабақ мақсатымен таныстыру

Бағалау өлшемдерімен таныстыру

ІІ Зымыран сұрақтар.

1. Бактрия жері нешінші ғасырда жеке мемлекетке айналды?

2. Бүгінгі Тәжікстан мен Ауғаныстан жерінде ірге көтерген ежелгі

мемлекет

3. “Авеста”шығармаларында Бактрия қалай сипатталады?

4. Бактриялықтардың негізгі кәсібі?

5. Бактрия жері І Дарийдің кезінде 12 аймаққа еніп,жыл сайын қанша талант салық төлеп тұрды ?

6. Қай ғасырларда Бактрия жерінде үлкен қоныстар мен қалалар пайда болды?

7. ІІІ ғасырларда Иран жерінде қалыптасқан мемлекет ?

8. Қай билеушінің тұсында Бактрия мемлекеті күшейе түсті ?

9. Қанышке патша елді неше жылдай биледі ?

10. Кушандық дәуірде дүниеге келіп, кең таралған дін?

11.Кушандық империя тұсында қалыптасқан сауда жолы ?

ІІІ. Қай елге қатысты?

1. Елді перғауындар билеген. (Египет)
2. Иштар қақпасы қай елде орналасқан. (Вавилон)
3. Вавилонның солтүстігінде пайда болған ірі мемлекеттердің бірі( Ассирия)
4. ¬Қазіргі Армения жерінде өмір сүрген ежелгі мемлекет (Урарту)
5. Б. з. б ІІІ ғасырда жеке мемлекетке айналып, Диодот патшалық еткен мемлекет (Бактрия)
6. А. Македонский б. з. б 330 жылы Әмудариядан өтіп, қай елдің астанасын басып алды? (Соғды)
7. Хаттуса қай елдің астанасы (Хетт)
8. І Дарий кезінде қай ел он екінші аймаққа енді? (Бактрия)
9. Қай мемлекеттің атауы "кеме жасаушы" деген сөзден шыққан? (Финикия)
10. Билеушілерін "мың қаланың билеушілері" деп атаған мемлекет. (Бактрия)

11.Азияның орталық бөлігінде қалыптасқан мемлекет (Кушан)

ІҮ. Өрнек құру

І топ: Кушандықтардың патшалары.

ІІ топ: Кушандықтардың шаруашылығы

Мағнаны тану.

1.Парфия патшалығының құрылуы.

2. Парфиядағы басқару жүйесі .

3. Парфияның римдіктерді талқандауы.

«Тірі бейне» аралы

І топ:Арсак

ІІ топ:Сурен

«Бой сергіту» аралы м ұғалім мемлекеттердің аттарын айтады, оқушылар олардың астаналарының есімдерін атап шығу қажет.
Египет - Мемфис
Урарту - Тушпа
Ассирия - Ниневия
Хетт патшалығы - Хаттуса
Вавилон - Вавилон
Израил - Иудейлік мемлекет - Иерусалим

Қатесін тап аралыойыншыларға Парсы патшалығының аумағын кеңейтуі туралы мәтін беріледі. Мәтінмен мұқият танысқаннан кейін, ол парақ алынып, қателіктер жіберілген мәтін беріледі. Оқушылар қатені тауып, мәтінді түзету қажет.

Мәтінмен жұмыс.

Парфияның басқару жүйесі бұрынғы ахемендік парсылардікіне ұқсас болды.Патшалар сәулетті сарайларда тұрды.Елдің астанасы бір қаладан екінші қалаға ауысып отырды.Парфия патшалары өте бай болды.Өйткені олар елді басып өтетін керуендерге әр түрлі алым-салық төлеттіріп отыратын.Бірақ олардың билігі өте мықты болмады.Патша ақсүйек рулардың ақсақалдарымен және дін басыларымен ақылдасып,олардың пікірлерін ескеріп отырды.Мемлекет жері бірнеше әкімшілік аймақтарына бөлінді.Ондай аймақтар І Дарий кезіндегі Парсы еліндегідей сатраптықтар деп аталды.Оларды сатраптар басқарды.Әрбір аймақ осы сатраптардың қолында болды.Олар патшаға көп тәуелді болмады.

Мәтінмен жұмыс. Қатесін тап.

Парфияның басқару жүйесі бактриялықтарға ұқсас болды.Патшалар қарапайым сарайларда тұрды.Елдің астанасы бір ауылдан екінші ауылға ауысып отырды.Парфия патшалары өте қарапайым болды.Өйткені олар елді басып өтетін керуендерге әр түрлі заттарды саттырып отыратын.Бірақ олардың билігі өте мықты болды.Патша ақсүйек рулардың ақсақалдарымен және дін басыларымен ақылдаспай ,олардың пікірлерін ескермейтін.Мемлекет жері бір әкімшілік аймақтарға бөлінді.Ондай аймақтар І Митридат кезіндегі Кушан еліндегідей дизпаттықтар деп аталды.Оларды диздер басқарды.Әрбір аймақ осы диздердің қолында болды.Олар патшаға тәуелді болды.

Мәтінмен жұмыс

Біздің заманымыздан бұрынғы ІІІ ғасырда Бактрияның батыс жағында, көршілес орналасқан Парфия жерінде жаңа мемлекет пайда болды.Оны құрған көшпелі тайпалардың ұрпағы Арсак құрды.І Митридат деген билеушінің кезінде елдің батыс шегі Евфрат өзеніне дейін созылды.Парфия билеушілерінің басты тірегі әскер болды.Олардың дені мықты қаруланған жауынгерлер еді.Осындай Парфия мемлекетін Арсак ұрпағы биледі.Көшпелілер көбінесе әскери күш ретінде парфиялықтарға көп көмек беретін.Әсіресе батыстан келетін жауларын тойтаруға белсене атсалысатын.Бірақ жағдай үнемі осылай бола бермеді.Б.з.б.130 жылы Сирияның патшасы ІІІ Антиох Парфияға қарсы жорық жасады.Оны естіген Парфия билеушісі көшпелі сақтардан көмек сұрады.Бірақ сақтар келіп жеткенше парфиялықтар өз күшімен жауын жеңді.

Мәтінмен жұмыс. Қатесін тап.

Біздің заманымыздан бұрынғы ІІІ ғасырда Бактрияның шығыс жағында, көршілес орналасқан Кушан жерінде жаңа мемлекет пайда болды.Оны құрған көшпелі тайпалардың ұрпағы Тиридат құрды.І Митридат деген билеушінің кезінде елдің шығыс шегі Тигр өзеніне дейін созылды.Бактрия билеушілерінің басты тірегі ақсүйектер болды.Олардың дені мықты қаруланған жауынгерлер еді.Осындай Бактрия мемлекетін І Дарий ұрпағы биледі.Көшпелілер көбінесе әскери күш ретінде римдіктерге көп көмек беретін.Әсіресе шығыстан келетін жауларын тойтаруға белсене атсалысатын.Бірақ жағдай үнемі осылай болды. Б.з.б.53 жылы Сирияның патшасы Сурен Римге қарсы жорық жасады.Оны естіген Бактрия билеушісі көшпелі римдіктерден көмек сұрады.Бірақ римдіктер келіп жеткенше парфиялықтар өз күшімен жауын жеңді.

Тарихи басқатырғы
Б. з. б 3 ғ - Қазіргі Ираның солтүстігінде Парфия мемлекеті пайда болды.
Б. з. б 130 ж - Сирия патшасы Парфияға қарсы жорық жасады.
Б. з. б. 55 ж – Римдік әскербасы Сирия жеріне келеді
Б. з. б. 53 ж – Римдік әскер Парфиялықтарға қарсы жорыққа шықты

YII Қорытынды

YIII Бағалау.

Рефлексия «Бағдаршам» жасыл түс:түсіндім сұрағым жоқ

Сары: түсіндім бірақ тағы да көмек қажет

Қызыл: түсінбедім

IX Үйге тапсырма