«Ватан неден башлана?»

Нутукъ инкишафы дерси (9-сыныф)

Макъсат:

1.    Талебелерге Ватангъа cевги ве садыкълыкъ ашлав; озь халкъына, медениетине, урф-адетлерине урьмет дуйгъусыны ашламакъ ве синъдирмек;бирлик ,достлукъ киби чизгилерни тербиелемек;талебелернинъ

нутукъ инкишафыны  осьтюрмек.

Дерснинъ кетишаты :

(Музыка янъгъырай)

Оджа:

                      Хаялымны балалыкътан

                      Эсир этип алдынъ,Къырым

                      Омюримде ёл косьтерген

                      Йылдыз олып къалдынъ,Къырым

                      Юрегиме сёнмез арзу

                      Халкътан алып къалдынъ,Къырым.

                      Ешиль Къырым,мавы Къырым,

                      Эльмаз Къырым,алтын Къырым!

Оджа:

Ватан дегенде, сиз не анълайсынъыз ве козь огюнде не тутасынъыз?

Талебелернинъджеваплары :

Оджа:

Бизим  халкъымызнынъ темсиллери акъкъында не билесинъиз?

Талебе:

Бизим халкъымызнынъ озь темсиллери : миллий байрагъы, миллий тамгъасы ве метхиеси бар.Байрагъымыз мавы тюсте.Онынъ тюсю темиз кокни,мавы денъизни анъдыра.Байрагъымыздаки тпмгъа теразе шеклинде.Теразе – адалет темсили,онынъ алтын тюсю темизликни ифаделей.Белли эрбабымыз Номан Челебиджиханнынъ «Ант эткенмен» шири халкъымызнынъ медхиесине чевирильди.

Талебе:Н.Челебиджиханнынъ «Ант эткенмен» шиирини эзберден окъуй.

Оджа:      Номан Челебиджихан,даа яш олгъанда,озь халкъыны къорчалаяракъ,онынъ сербестлиги ичюн курешмеге ант эте,

Оджа: Шимди исе назм дакъкъасыны кечиреджемиз,

Экранда къырымнынъ табиаты акъкъында слайдлар косьтериле.

Талебелер эзберден Ватан акъкъында  шиирлер окъуйлар (эки тильде)

Оджа: Халкъымыз Ватан акъкъында чокъ аталар сёзлери яраткъан.Ватан акъкъында насыл аталар сёзлерини билесинъиз?Айтып беринъиз!

Талебелер:

-Ватансыз адам – йырсыз бульбуль.

-Ватан               - экинджи ананъ.     

-Ана юртынъ – алтын бешик.

-Ватангъа хиянет эткен – озь анасына хиянет этер.

-Эр гуль озь пытагъында ачар.

Оджа:                  Ватан сёзюне сенкан:

                    2 сыфат тапмакъ

                    3 фииль тапмакъ

                    Ватан сёзюнен джумле тизмек

                    Ватан сёзюне синоним тапмакъ.

                            Ватан

                    дюльбер, аджайип

                    севемиз,гъурурланамыз, къорчалаймыз

                   Ватанымызны джан-юректен севемиз.

                    Ватан – юрт.

Оджа:Сайгъылы талебелер, бизим эпимизнинъ къоранталарымыз бар.Биз эпимиз къоранталарымызда яшаймыз.Къана,айтынъыз манъа, «къоранта» дегенде,акъылынъызгъа  насыл сёзлер  келе.(фикир уджюми)

         сыджакъ                                                                      ана

         баба                                                                             севги

         бирлик                                                                         урьмет

                                                        муаббет

Оджа: Балалар озь ана-бабаларына тек тышкъы къыяфетлеринен дегиль де,ички дюньяларынен  де ошайлар.Шимди биз «Халкънынъ икмети» ярышыны кечиреджемиз.Тюшип къалгъан сёзлерни тапып айтув.

                            «Халкънынъ икмети»

Рус   тилинде :

1.Какой дуб,такой тын,

   Какой отец, такой и  … .

2.Яблоко от яблони … .

Украин тилинде :

«Як  під сонцем квітам,

Так з матір’ю …

Къырымтатар тилинде:

1.Аджджы алма тюбюнде

   … алма тюшмез.

2.Къуш    ювасында корьгенини … .

Оджа: Балалар,айтынъыз ,Ватан неден башлангъаныны анъладынъызмы?

Эр бир адамнынъ озь Ватаны бар. Бу ерде о догъа, осе, яшай. Инсан тек Ватанында озюни тынч ве сербест дуя биле.Балыкъкъа сувсуз, къушкъа авасыз,инсангъа исе Ватансыз яшамакъ пек агъыр.