Солтүстік Қазақстан облысы, Петропавл қаласы

Қалалық классикалық гимназия

Физика пәні мұғалімі Елеусізова Қанифа Айтқазықызы

Бақылау жұмысы  «Салыстырмалы теория элементтері»

Салыстырмалы теория. Эйнштейн постулаттары. Жылдамдықтарды қосу заңы. Ұзындық пен уақыттың салыстырмалылығы.

1 нұсқа

1.     Релятивтік физикадағы салыстырмалы теорияның І постулаты классикалық механика физикасындағы салыстырмалы принциптен айырмашылығы неде?

2.     Жердегі бақылаушы көзқарасымен ғарыш кемесіндегі уақыт 2 есе кемісе, Жермен салыстырғандағы инерциялық санақ жүйесіндегі ғарыш кемесі қандай жылдамдықпен қозғалар еді?

3.     Қозғалмай тұрған бақылаушымен салыстырғандағы екі ғарыш кемесі бір-біріне қарама-қарсы бағытта υ1=0,6·c және υ2=0,9·c жылдамдықпен қозғалды. Жылдамдықтарды қосудың классикалық механика және релятивтік заңы бойынша ғарыш кемелерінің бір-біріне жақындау жылдамдығын анықтаңдар.

2 нұсқа

1.            Классикалық механика және релятивтік физика бойынша денелердің өзара әрекеттесу жылдамдықтарында қандай ерекшеліктер бар?

2.            Қозғалыстағы дененің ұзындығы 10 %-ға қысқаратын болса, дене қандай жылдамдықпен қозғалады?

3.            Қозғалмай тұрған бақылаушымен салыстырғандағы екі ғарыш кемесі бір түзудің бойымен, бір бағытта υ1=0,5·c және υ2=0,8·c жылдамдықпен қозғалады. Жылдамдықтарды қосудың классикалық механика және релятивтік заңы бойынша екінші ғарыш кемесінің бірінші ғарыш кемесінен алыстау жылдамдығын анықтаңдар.

3 нұсқа

1.     Инерциалды санақ жүйесі дегеніміз не?

2.     Жермен салыстырғанда υ=0,8·c жылдамдықпен қозғалған ғарыш кемесінде 21 жыл өтсе, Жерде қанша жыл өтер еді?

3.     К' санақ жүйесімен салыстырғанда А дене υ1=0,2·c жылдамдықпен, ал К қозғалмайтын санақ жүйесімен салыстырғанда υ2=0,8·c жылдамдықпен қозғалады. К санақ жүйесімен салыстырғандағы К' санақжүйесі қандай жылдамдықпен қозғалады?

4 нұсқа

1.     Дененің тыныштықтағы ұзындығы деген не? Ұзындықтың қысқаруының физикалық мағынасы неде?

2.     Жердегі бақылаушы үшін ғарыш кемесінің қозғалыс бағытындағы сызықтық өлшемі 4 есе қысқарды. Бақылаушының сағатымен салыстырғанда кемедегі сағат неше есе баяу жүреді?

3.     К санақ жүйесімен салыстырғанда А дене υ=2·108 м/с жылдамдықпен, ал К санақ жүйесі   М санақ жүйесімен салыстырғанда υ=-4·108 м/с жылдамдықпен қозғалады. М санақ жүйесімен салыстырғандағы Ксанақжүйесі және А денесі бірқалыпты және түзу сызықты  қозғалса, М қозғалмайтын санақ жүйесімен байланысқан бақылаушымен салыстырғандағы А денесінің жылдамдығын анықтаңдар.

5 нұсқа

1.     Меншікті уақыт жүйесі  деген не? Уақыттың  қысқаруының физикалық мағынасы неде?

2.     Ғарыш кемесінің меншікті ұзындығы 15 м. Ғарыш кемесіндегі бақылаушы және υ=1,8·108 м/с жылдамдықпен қозғалған кемені бақылаушы үшін ғарыш кемесінің ұзындығын анықтаңдар.

3.     К' санақ жүйесімен салыстырғанда А дене υ1=0,5·c жылдамдықпен, ал К' санақ жүйесі К санақ жүйесімен салыстырғанда υ2=0,8·c жылдамдықпен қозғалады. А денесі мен К' санақ жүйесінің жылдамдықтары бағыттас деп есептесек, К санақ жүйесімен салыстырғандағы А денесінің жылдамдығын анықтаңдар.

6 нұсқа

1.     Бақылаушы орналасқан К санақ жүйесі А және В жарық көздерін қосатын түзу бойымен υ жылдамдықпен қозғалады. Қозғалмайтын А және В жарық көздерінентаралған фотондар қандай жылдамдықпен қозғалады?

2.     Қозғалыс бағытындағы дененің меншікті ұзындығы 5 есе азайса, дене қандай жылдамдықпен қозғалар еді?

3.     Қозғалмай тұрған бақылаушымен салыстырғандағы екі дене бір-біріне қарама-қарсы, бірқалыпты және түзу сызықты бағытта υ1=0,8·c және υ2=0,5·c жылдамдықпен қозғалады. Жылдамдықтарды қосудың классикалық механика және релятивтік заңы бойынша денелердің  бір-бірінен алыстау жылдамдығын анықтаңдар.

Дене массасының  жылдамдыққа тәуелділігі. Масса мен энергия арасындағы байланыс. Фотон энергиясы, импульсі және массасы.

1 нұсқа

1.     Жарық жылдамдығына жуық жылдамдықпен қозғалған денеге тұрақты күшпен әрекет еткен дене үдеуі қалай өзгереді?

2.     Қандай жылдамдықта бөлшектің кинетикалық энергиясы тыныштық энергиясына тең болады?

3.     Квант импульсі 6,62·10-28 Н·с-қа тең болса, сәулелену жиілігі неге тең?

2 нұсқа

1.     Масса мен энергия арасындағы байланыстың физикалық мағынасын түсіндіріңдер.

2.     Бөлшек υ=0,8·c жылдамдықпен қозғалады. Қозғалыстағы бөлшектің массасы тыныштықтағы массасынан қанша есе артық?

3.     Толқын ұзындығы 500 нм фотон сәулесінің массасы мен энергиясын анықтаңдар.

3 нұсқа

1.     Дененің тыныштық энергиясы деген не?

2.     Болашақтағы ғарыш кемесінің массасы 100 т, ал жылдамдығы 2·108 м/с. Кеменің релятивтік массасын анықтаңдар.

3.     Электронның релятивтік массасы тыныштық массасынан 5 есе артық. Электронның кинетикалық энергиясы мен импульсін анықтаңдар. Электронның тыныштық массасы 9,1·10-31 кг.

4 нұсқа

1.     Денені қыздыру кезінде оның массасының артқанын тәжірибеде бақылау неге қиын?

2.     Егер тыныштықтағы дене массасы 3 кг болса, қозғалмай тұрған бақылаушы үшін дене массасы 5 кг болуы үшін, дене қандай жылдамдықпен қозғалуы тиіс?

3.     Электронның тыныштық массасы 9,1·10-31 кг, ал қозғалыс кезіндегі жылдамдығы 0,8·c болса, электрон қандай импульске ие болар еді?

5 нұсқа

1.     Дененің меншікті және релятивтік массасы деген не?

2.     Тыныштық массасы 48 кг дене жылдамдығы 2,4·108 м/с. Қозғалмайтын бақылаушы үшін дененің релятивтік массасын анықтаңдар.

3.     Қозғалыстағы электронның массасы тыныштықтағы массасынан 2 есе артық. Электронның кинетикалық энергиясы мен импульсін анықтаңдар. Электронның тыныштық массасы 9,1·10-31 кг.

6 нұсқа

1.     Жарық сәулесін тоқтатуға бола ма? Неге?

2.     Судың 0 0С температурадағы 103 кг/м3. Егер су бөлшегінің  жылдамдығы 0,5·c болса, қозғалмай тұрған бақылаушы үшін судың релятивтік тығыздығы неге тең?

3.     Егер денеге қосымша 9·1012 Дж энергия берілсе, дененің массасы қаншаға өзгерер еді?