Тақырыбы: Дауыссыз дыбыстардың түрлері

Алматы қаласы Әуезов ауданының

№ 104 жалпы білім беретін мектепің

Қазақ тілі мен әдебиет пәнінің мұғалімі,

директордың тәрбие жұмыстары жөніндегі орынбасары

Нурабилова Гулбану Азимжанқызы

Сабақтың  мақсаты:

а) білімділік – оқушыларға дауыссыз дыбыстар туралы теориялық түсінік беру

ә) дамытушылық – оқушылардың сауаттылығын, алғырлығын, зейінділігін, ойлау қабілетін дамыту

б) тәрбиелік – оқушылардың адамгершілікке, имандылыққа сөз мәдениетін игеруге тәрбиелеу

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдіс-тәсілі: баяндау, талдау, сұрақ-жауап,мәтінмен жұмыс

Сабаққа керекті құрал-жабдықтар мен көрнекіліктер: кеспе қағаздар,кесте плакаттар, музыкалық әуен,Абай Құнанбаев пен Қадір Мырзалиевтің портреттері

Пәнаралық байланыс: әдебиет, музыка

Ұйымдастыру кезеңі: Әнұран,сәлемдесу,түгендеу,сынып тазалығына көңіл бөлу

Үйге берілген тапсырманы тексеру

 Өткен материалдарды еске түсіру

а) Фонетика ғылымы нені зерттейді?

ә) Қазақ тілінде неше дыбыс,қанша әріп бар?

б) Дауысты дыбыстар дегеніміз не?

в) дауыстылардың қандай түрлері бар?

Сабақтың барысы:

Сабақтың барысымен, мақсатымен таныстыру

Балалар, бүгін дауыссыз дыбыстардың түрлері туралы жаңа сабақ өтеміз.

Осы сабақта дауыссыздардың түрлеріне тоқталайық.

Дауыссыздар салдар мен үннің қатысына қарай қатаң,ұяң,үнді болып үшке бөлінеді.

а) Салдардан жасалатын дауыссыз дыбыстарды қатаң деп атаймыз.

Олар мыналар: п,ф,к,қ,т,с,ш,щ,х,ц,ч 

ә) Салдыр мен үннің қатысын жасалған дауыссыз дыбыстарды ұяң дауыссыздар деп атаймыз.

Олар мыналар: б,в,г,ғ,д,ж,з

б) Үн мен салдырдан жасалып,бірақ салдырдан үн басымболатын дауыссыз дыбыстарды үнді дейміз.

Олар мыналар: р,л,м,н,ң,й,у

Мұғалім: Балалар, енді дауыссыз дыбыстардың түрлерін ажырату үшін мына тақтадағы мақалға назар аударайық.

Білегі мықты бірді жығар,

    Білімі мықты мыңды жығар.

Келесі сабағымызды жаттығу жұмыстарымен жалғастырайық:

264-жаттығу

1. Музыкалық әуен Абайдың 17- қара сөзі тыңдалады.

2. Қара сөздің тәрбиелік мәнін ашу

Қайрт                       шыншыл              таза                 пәк           

              Ғылым                                              жүрек

Ақыл                                             адал                   арлы        

3.Бірінші сөйлемдегі

Қатаң дауыссыздың астын бір,

Ұяң дауыссыздың астын екі,

Үнді дауыссыздардың астын ирек  сызықпен сызу керек.

Келесі жұмысымыз 270- жаттығу

Мәтінді оқып, ат қою.

Қарамен жазылған сөздердің мағынасын ашу.

Сөздікпен жұмыс:

Дүрбісін – алыстан, жақыннан көрсетілген құрал

Қолдан құйылғандай – қимыл жоқ,қатып қалған

Кербез – паң

Көз тікті – қарады

Сақшыдай – қырағы, жіті, бақылап тұру, қалт жібермеу.

Қызыл кітаппен жұмыс 

«Құлжаның суретін көрсету»

«Арқар мүйізінің пайдасы»

Қадыр Мырзалиевтің «Қызыл кітап» -  өлеңі

Қашқан кезде адамнан

Ізін қандап,

Тау ешкісі өтеді құзыңды аңдап,

Қызыл кітап –

Тірі жан тимесін деп,

Хайуанатқа берілген қызыл мандат.

4. Мәтіннен қатаң дыбыстан басталатын сөзді теріп жаз

272-жаттығыу  (Мәтіннің берілгенін  оқу ) Алматы тарихы жайында мәлімет берілді.

Үнді дауыссыздар кездесетін сөздерді көшіріп жаз.Жас,күй сөзінің  омонимін табу.Ойтолғау «Алматы- әсем қала»

Қоытынды: Алма ағашының суреті берілген плактта. Онда алмалар ілінген, олрдың артында мына сұрақтар берілген.  

1.Дауыссыз дыбыстар дегеніміз не?

2.Қатаң дауыссыздар дегеніміз не?

3.Ұяң дауыссыздар дегеніміз не?

4.Үнді дыбыстыр дегеніміз не?

5. «Оқушы» сөзіне фонетикалық талдау жаса!

6. «Ұстаз» сөзіне фонетикалық талдау жаса!

7.Дауысты дыбыстар дегеніміз не?

8.Езулік пен еріндік дауыстылар дегеніміз не?

9.Қысаң, ашық дауыстылар дегеніміз не?

10.Жуан және жіңішке дауысты дыбыстар дегеніміз не?

Осы берілген сұрақтар арқылы оқушылардың алған білімдерін қорытындылау.

Оқушылардың алған білімдерін бағалау.

Үйге тапсырма:Ереже жаттау,273- жаттығу.