Тұмарзияндытылсымкүштерден, тіл-көзденсақтайдыдепсенгенежелденкележатқанқазақхалқыныңбұйымы. Тұмарсөзініңэтимологиясыкөнетүркітумажәнейертіркесінен "туғанжер" мағынасынбереді. Яғни, көнетүркілертұмарғатуғанжердіңтопырағынсалыпжүрген.

   Ислам дінініңәсерімен, тұмарғатуғанжердіңтопырағын салу ығыстырылап, орнынаҚұранаяттарыжазылғанқағаз салу белеңалған. Тұмардыәдеттедіниғұламаларғажаздырыпалып, былғарыменқаптап, бойғатағыпжүреді. Жастық тұмар – төртбұрышты түсті металдан жасалған көркемдік бұйым.

 Қиық тұмар – сәндікке мойынға тағылатын жылтырауық заттардан істелетін тұмар.     

  Лағыл тұмар – лағыл таспен безелген тұмар.

  Сіркелі қолтық тұмар – бетіне сіркелеп өрнек салынған тұмар.

  Алтын тұмар – күміс бетіне алтын жалатқан, алтынмен әшекейленген тұмар.

  Тұмарша – асыл тасты күмістен жасалған, мойынға тағылатын әшекейді көбінесе қыздар таққан.

  Тіллә тұмар – алтынмен апталған тұмардың бір түрі.