Зат есім

The Noun

Заттың атын білдіріп, who? (кім?), what? (не?) деген сұраққа жауап беретін сөздер зат есім деп аталады.

Мысалы: father (who?), word (what?).

Ағылшын тіліндегі зат есімдердің қазақ тілінен айырмашылығы – төмендегідей бірнеше қасиеттері бар:

• 1.Зат есімнің алдында әдетте көмекші сөздер – артикльдер (a, an, the) тұрады: I am a student. – Мен студентпін. Open the door, please. – Есікті ашыңызшы.
• 2.Көп зат есімдер септік жалғауын қабылдамайды және тек жанды зат есімдерде ғана 2 септік бар: атау (a boy, boys) және тәуелдік (boys’s, boys’). Мысалы: What is the boy’s name? – Баланың аты кім?

Жекеше түрдегі зат есімдер тәуелдік септікке 's жалғанады, ол да зат есімдердің көпше түрі сияқты оқылады:

[s] қатаң дауыссыздардан кейін

[z] дауысты және ұяң дауыссыздардан кейін

[‘z] ызың және шұғыл дыбыстардан кейін

Jack’s father

My brother’s friend

George’s sister

Көпше түрде – (e)s жалғауына аяқталған зат есімдер тәуелдік септік ' апостроф жалғау арқылы жасалады: The boys’ hand were cold. – Баланың қолы суық болды.

Егер зат есім көпше түрде – (e)s жалғауына аяқталмаса, онда тәуелдік септікте ‘s жалғанады: The children’s toys were in the box. – Балалардың ойыншықтары жәшік ішінде болды.

• 3.Зат есімдер басқа зат есімдермен демеуліксіз анықтауыш ретінде қолданыла береді: You must wear your school uniform. - Сіздер мектеп формасын киіп жүрулеріңіз керек.

Зат есімдердің тәуелдік септігі көбінесе жанды заттармен –s жалғауы және апостроф арқылы жасалады.

Жекеше түрде: Ainur’s pencil – Айнұрдың қарындашы (қаламы).

Көпше түрде: the girls’ dresses – қыздардың көйлектері.

Тәуелдік қатынасты білдіретін of қосымшасы көбінесе жансыз заттармен қолданылады: a piece of chalk – бордың бір бөлігі.

Бекіту жаттығулары

Жаттығу №1.

Асты сызылған сөздер көпше түрде тұр ма, әлде жекеше түрде тұр ма? Қазақ тіліне аударыңыз.

1. The man is young. 2. Who are the men? What are they? 3. The shelves are good. 4. Where is the book? Is it on the shelf? 5. The little child is in the room. 6. The children are in the garden. 7. Is the scarf brown or red? 8. The scarves are thick. 9. Who is the woman? She is my sister. 10. What are the women? They are teachers.

Жаттығу №2.

Үлгі бойынша сөздерді өзгертіңіз:

Model: the room of my sister – my sister’s room.

The name of my brother; the friend of my sister; the husband of his daughter; the hous of my parents; the table of my teacher; the work of my classmate; the notebook of the student; the book of these students; the sister of my friend; the friend of our cousin; the photo of my grandfather; the room of Pete.

Жаттығу №3.

Үлгіге қарап төмендегі сөздерді өзгертіңіз:

Modal: my sister’s room – the room of my sister.

The aunt’s son; your father’s book; my sister’s dress; my sister’s daughter; my brother’s car; my friend’s record-book; the patient’s relatives; the patient’s temperature; the patient’s blood preasure; my friend’s room; the student’s book; men’s clothes.

Жаттығу №4.

Зат есімдерді 's, (') немесе … of … көмегімен байланыстырыңыз:

Modal: The door/the room the door of the room

The mother/Ann Ann's mother

1. the camera/Tom

2. the eyes/the cat

3. the top/the page

4. the daughter/Charles

5. the newspaper/today

6. the toys/the children

7. the name/your wife

8. the name/this street

9. the name/the man I saw yesterday

10. the new manager/the company

11. the result/the football match

12. the car/Mike parents

13. the garden/our neighbors

14. the children/Don and Mary

Арал көпсалалы колледжінің ағылшын тілі пәні оқытушысы Ұлтуған Алдасбергенова