«Даңқты менің аталарым»

Өзге балалар секілді мен денағашыата мен әжеме(Төлеген Құдайбер ген Әбдіғалиұлы мен Оразалықызы Рая) барған сәттерімде олардан көп нәрсебіліп, үйреніпкелугетырысамын. Міне, Ұлы Жеңіске -70 жыл! Менің нағашы ата – әжемнің ата – аналары Ұлы Отан Соғысының ардагерлері мен тыл ардагерлері болса керек. Атамныңәкесі Әдбдіғали Төлегенов Әди Шәріповтің «партизан қызы» атты шығармасындағыБатырханныңпрототипі.Үлкен атамызға арналғанмектепмұражайы (Ә.Жангелдин атындағы О.М. )мен аудандық мұражайда бір бұрыш орын алған. Онда оның соғыс кезінде қолданған ыдыстары, киімі мен төс белгілері (медаль, ординдері), хат үлгілері сақтаулы тұр. Көзі тірісіндеШалқар қаласындағы Жақсыбаев көшесін үлкен атамның есімімен аталып, ас берілді. Ал, әжемнің әкесі жайында сыр шертіп көрелік.(әжемнің айтуы бойынша...)

ОразалыЖалдыбаев Ырғыз уезініңКенжеғараболысының №5 ауылында – нұра өңіріндегіМамыр деген атақоныста1910 жылдың 14 қыркүйегінде дүниеге келген. Әкесі- Жалдыбай, анасы- Назым, әйелі Бәти Жәркенқызы – жай шаруалар болды.

Оразалы 6 жасқа келгенде әкесі қайтыс болады.Ол жатақханаға жатып, Ырғыздағы екі класстықорыс-қазақ мектебінде оқиды.Осы «мектепке атақты ұстаз Ахмет Байтұрсынов анда-санда келіп, оқушыларға қазақ халқы, ұлттық намыс туралымағыналы – маңызды дәріс» берген.

Мектепті 1926 жылы бітірісімен, Оразалы тұтынушылар қоғамында қызметкер болған. 19 жасында ауылдықтұтынушыларқоғамның төрағасы,кейінЫрғыз аудандықкомсомол комитетініңхатшысы, одан аудандықдайындау мекемесінің (райзаготконтора) директоры. 1940 жылы Ауылшаруашылығы банкісінің Ырғыз ауданы бойыншаөкілетті өкілі (меңгерушісі). Осы қызметтен 1941 жылдың14 жетоқсанында Ұлы ОтанСоғысына – Ленинград майданынажіберіледі. Ленинград қаласын алуға барыншатырысқан неміс - фашист басқыншыларының қан төгіс шабуылынақарсы сұрапыл соғыста кеңесжауынгерлерінің «алдыңғы бір бөлігі (ішінде О.Жалдыбаев бар) 1942 жылдың 8 сәуірінде «Старое Руссе» деген жерде қоршауда» қалады.Оны «бұзып шығуға оқтары» таусылады. Олардың «тірі қалғандарын фашистертұтқынға алып, эшелонмен Варшаваға» жіберіледі. Варшавада тұтқындарғы нөмір беріп, үш қатар тақтай нар үстінде саломнанжасалған төсектерібар лагергеқамайды. Оларға қауыздан пісірген нан, быламық, ботқа ғана беріледі. Фашистік қатаң тәртіппентұтқындардықол еңбегін көп қажет ететін; соғыста бұзылған тас жолдарды, көпірлерді жөндеу, қалаларда өздеріне керекқираған үйлерді, кеңселерді қалпына келтіру, орманда ағаш дайындаужұмыстарынапайдаланады. Нашар тамақ, ұзақ ауыр жұмыс, азапты өмірден тұтқындардың ауруы, әлсіреуі, өлуі көбейеді. Өлгендерді өздері жерлейді. Осындай өмір мен өлім арасынан О.Жалдыбаев «16 тұтқын бірігіп, шағын топқа бөлініп,Бяла Подляска дегенқалада жұмыста жүргенде 1944 жылдың шілдесінде тұтқыннан» қашады.

«Қарты барүйқазына »- дегендей, меніңтекті жерденшыққаным да ғажап емес. Бейбіт өмір үшін жандарынпида еткен ата- әжелеріміздің ерлік істерін айтып, жазудың өзі бір ғасырлықшежіре.