«Өлең-сөздің патшасы сөз сарасы» өлеңі

1. Авторы. Абай Құнанбайүлы

2. Тақырып. Бұл өнер туындысы,әдеби шығарма-белгілі дәуірдегі қоғамдық шындық.

3. Жанр түрі. Поэзия (өлең) Өлең дегеніміз-белгілі бір қиыннан қиыстырылып, үйлесімді ырғақпен ұйқасып келетін өрнекті сөз жүйесі өлшеммен

4. Идеясы. Өлеңді түсіне білуге бағалауға шақырады. Сөздің асылы — поэзия екенін, жақсы сөз даналықтың айғағы екенін айтады.

5. Шумақ. Өлең шумақтан тұрады. Шумақ аяқталған синтаксистік біртұтас ойды білдіреді.

6. Тармақ. Өлең тармақтан тұрады. Тармақ-өлеңнің әр жолы.

7. Бунақ. Тармақ бунақтан тұрады. Бунақ-белгілі бір дауыс ырғағымен бөлінуі.

8. Буын. Өлең буыннан түрады. Буын сөздің қурамындағы дауысты дыбыстардың санына қарай анықталады.

9. Теңеу – Өтірік пен өсекті жүндей сабап

Эпиттет – Іші алтын, сырты күміс сөз жақсысын.

Метафора – Мал үшін тілін безеп, жанын жалдап.

10. Сөздік:

Аят (арабша) — құран сөзі
Хадис (арабша) — Мұхаммед пайғамбардың сөзі
Бәйіт (арабша) — өлең сымал — өлең секілді
Құтпа (арабша) — уағыз оқу, сөйлеу мағынасында
Мүнәжәт (арабша) — Аллаға жалбарыну, мақтау сөз айту

11. Өлеңнің негізгі түйіні: Тыңдаушыны тәрбиелеу, сөздің құдіреттілігін түсіндіру, поэзияны бағалауға шақырады

12. Оқушыға өлең шумағын талдату

Ө-/лең-//сөз-дің пат/ша/сы//,сөз са/ра/сы,//а
Қи/ын/нан// қи/ыс/ты/рар//ер да/на/сы//а
Тіл/ге же/ңіл,//жү/рек/ке//жырлы ти/іп,//б
Теп-теріс//жұ/мыр кел/сін//ай/на/ла/сы а

13. Буынды қара өлең ұйқасы.