Оқушыларды ҰБТ-ға дайындаудың тиімді жолдары

Қазақ тілі мен әдебиет мұғалімі Әлкеева Р.Т.

Ұлттық  Бірыңғай Тестілеу дегеніміз не? Ол республикада қандай мақсатпен енгізілуде?

   ҰБТ дегеніміз  -мемлекеттің, қоғамның қажеттілігіне  сәйкес келетін бүгінгі білім сапасын көтеру  және бақылау үшін жасалған  тапсырмалар жүйесі болып  табылады. ҰБТ жаңа технологияға негізделген мектеп бітірушілерді қорытынды мемлекеттік аттестациялау және жоғары  оқу орнына түсу  емтихандарын қоса атқаратын білім сапасын  бағалаудың ерекше жүйесі екені баршамызға белгілі. ҰБТ-ның негізгі міндеттері бірыңғай өлшеу материалдарының көмегімен білім сапасына мемлекеттік бағылау мен басқару жүйесін қамтамасыз ету, білім сапасын бағалаудың әділдігін дұрыстығын арттыру болады. ҰБТ-ны енгізу білім беру ұйымдарының қызметін әділ бағалауға, олардың нақты рейтингісін анықтауға, мұғалімдер мен оқушылардың оқуда жақсы нәтижелерге жетсем деген қызығушылығын арттыруға мүмкіндік береді.

      ҰБТ- ның басты міндеттері -  бірыңғай өлшеуіш материалдардың көмегімен мемлекеттік бақылауды және білім беру сапасын басқаруды, білім беру сапасын бағалаудың әділдігін, сенімділігін арттыру мониторингісі болып табылады.

      ҰБТ – ны жалпы орта білім беру ұйымдарының бітірушілері ерікті түрде тапсыратын болады. ҰБТ оқушылар білімін тез әрі жан-жақты бақылау мен бағалауда тиімді әдіс болып табылуда. Сондықтан бүгінгі таңда осы әдіс жаппай қолданылуда.

Әдістемелік бірлестік жұмысының жоспарында осы ҰБТ-ға барынша дайындық жұмыстарын енгізілген және жұмыс түрлері қолдануда.

Оқушыларды ҰБТ-ға дайындаудың тиімді жолдарына басқару іс -әрекеті, толық игерілмеген тақырыптар бойынша жүргізілетін жұмыс түрлері, тест түрлерін тиімді қолдану, сыныптан тыс іс-шаралары кіреді.

2012-2013 оқу жылында қазақ тілінен аралық аттетациялау түрі көшу емтиханы болды. 9 сынып оқушылары 10 сыныпқа емтихан нәтижесімен қабылданды. Бұл да оқушыларды ҰБТ-ға дайындаудың жұмыс түрі.

1.Басқару іс-әрекеті.1. Әдістеме бірлестігінің жоспары. 2. Психологиялық-педагогикалық диагностика жүйесі. 3.ҰБТ-ға дайындық іс-шараларының жоспары.( Бұл жоспарға ҰБТ бойынша жүргізілетін барлық жұмыс түрлері кіргізілуі керек.) 4. Өздігінен білім алудың жеке жоспары.( әр оқушының жеке папкасы, диагностикалық картасы болу керек)

Диагностикалық картасының үлгісі. Мысалы: Оқушының аты – жөні:

Өзіндік жұмыс

Кітаппен жұмыс

Қосымша материал-мен жұмыс

Топпен жұмыс

Өзіндік қорытынды баға

Жеке жұмыс

Балл жиыны

Әр сынама тестілеудің қорытындысы бойынша мұғалімдер талдау жұмыстарын жүргізеді. Оқушылардың жіберген тақырыптары бойынша талдау болады.

2.Толық игерілмеген тақырыптар. Тест тапсырмаларында жіберетін тақырыптар бойынша әр сыныптағы мұғалімдерге кеңірек берілген тақырыптарға көңіл бөлу керек, сондықтан қандай түзету жұмыстары, қандай әдіс –тәсілдерді қолдану керек, сол төңірегінде жұмыстар атқарылады.

Сапалы көрсеткішке жету үшін тіл дамыту курсында бағдарлама бойынша оқушылардың білімдерін пысықтап, жетілдіріп, үлгірмейтін оқушылармен жеке жұмыстар жүргізу, түзету жұмыстарын жүргізу.

Қазіргі кезде жаңа технологияларды енгізу оқушылардың мүмкіндіктері мен талаптарын жүзеге асыруда. Ол үшін бүгінгі күні сабақ берудің жаңа тәсілдерін жасау бағытында жақсы жұмыс істеу қажет. Түзету жұмыстарын жүргізу барысында оқыту технологияларды тиімді пайдаланса, сапалы көрсеткішке жетеміз. Қандай оқыту технологияларын әр мұғалім қандай мақсатпен қолданады және оның нәтижесі қандай?

Дамыта оқыту. Мақсаты: жеке тұлғаны және оның қасиеттерін, ойлау қабілетін дамыту. Деңгейлік тапсырмалар. Мәні: білімін, біліктіліктерін шығармашылық ойлау қабілеті арқылы әлеуметін жетілдіру.

Саралап оқыту. Ойлау қабілетін және т.б. қабілеттерін дамытуға оңтайлы жағдай туғызу. Мәні: бағдарламалық материалды әртүрлі жобадағы деңгейде ұсыну, міндетті деңгейден төмен емес.

Ойын арқылы. Білімді, білікті, дағдыны игерудің тұлғалық – қызметтік сипатын қамтамасыз ету.Мәні: ақпараттар іздеуге, өндеуге, игеруге бағытталған өз бетінше атқарылатын танымдық қызмет.

Даралап оқыту. Оқушылардың танымдық, шығармашылық ой- өрісін дамыту.

Мәні: оқу-танымдық міндеттерді дәйекті және мақсаткерлікпен ұсыну.

3.Тест түрлері.

       Тест әдісінің түрлері бар ма, олар қандай?  Тест арқылы сынақ жүргізуде қандай ерекшеліктер бар? Оның сұрақтары қалай дайындалады? Тестілеуді қалай өткізеді? Оқушылар тест арқылы сынаққа қалай дайындалады?

       Білімді, іскерлікті, дағдыны, жылдамдықты тексеріп бақылау үшін тестілеудің 4 түрге қолданылады. Олар:

1.     Тақырыптық тест

2.     Тараулық тест

3.     Толықтыру тесті

4.     Сәйкестендіру тесті

Әр сабақ барысында тест түрлерін өзгертіп отыру жақсы нәтиже береді.

Тест қолдану емтиханмен салыстырғанда көп тиімді екенін өмірдің өзі дәлелдеп отыр. Бұл әдіс қарапайым тәсілмен жасалады.

Тестілеудің ерекшеліктері:

1.     Оқушы өзін-өзі бақылайды, бағалайды, кемшіліктерін анықтайды.

2.     Сапалық көрсеткіштерде жақсы нәтижеге жеткізеді.

3.     Нәтижесі тікелей белгілі болады.

4.     Барлық оқушыға бірдей талап қойылады.

5.     Оқушылардың білім дәрежесі әділ бағаланады әрі оқытушының өз пікірінше ғана бағалауына жол берілмейді.

6.     Оқушылардың білім деңгейін білу үшін оқылған материал тегіс қамтылады.

Тақырыптық тест жинақтарын қолдана отырып, оқушылардың материалды меңгеру деңгейлерін бағалау және олардың тест тапсырмаларын орындауға дағдыландыру. Осындай тесттік жаттықтыру жұмыстары ҰБТ-ны тапсыру кезінде олардың психо- техникалық дағдылары, өзіндік қадағалаулары және өзіндік бақылаулары қалыптасады.

4.Сыныптан тыс жұмысында оқушыларды ҰБТ –ға дайындау.

Оқушыларды ҰБТ-ға дайындаудың тиімді жолдарына сыныптан тыс жұмыстары да кіреді. Мектепте біз 8-9 сыныптар аралығында өтілген тақырыптар бойынша білім сайысын өткіздік. Бұл сайыстың мақсаты  оқушылардың білімдерін тексеру, оқушылардың тілін дамыту, есте сақтау, ойлау, шығармашылық қабілеттерін шыңдау. Осындай сайыстарда оқушылардың қазақ тіліне деген қызығушылықтары артады, ҰБТ-ға барынша жауапкершілікпен қарайды.

5.Әр сынама тестілеудің қорытындысын талдау барысында оқушылардың білім сапасының төмендеу себептері. Логикалық ойлау қабілеттері дамымаған, лексикалық қорының жеткіліксіздігі, тест тапсырмаларын зейін қойып оқымауы, грамматикадан білім деңгейінің төмендігі. Осы көрсетілген төмендеу факторларын ескере отырып, алдында айтылған сабақта, консультацияда, сыныптан тыс іс-шарада осы төмендеу факторларын болдырмау.

Пән

ҰБТ-2011

Орта балл

ҰБТ 2012 ж      орта балл

ҰБТ- 2013 ж      орта балл

Қазақ тілі

20,2

19,1

19,7

Оқушылардың білімін жетілдіру үшін ұсынылатын жұмыстар:

1.     Өткен тақырыптарды жүйелі түрде қайталау;

2.     Әр оқушыда жеке дәптер болу керек;

3.     Апта сайын консультация жүргізу;

4.     Оқушылар үшін қиын тақырыптарды қайтадан өту;

5.     Тестілеуден кейін жіберілген қателермен жұмыс жүргізу;

6.     Сынып жетекшімен бірігіп жұмыс жүргізу, әр оқушының консультацияға келуін бақылау;

7.     Апта сайын мектепаралық тестілеу жүргізу;

8.     Арнайы папкаға оқушылардың жетістік көрсеткіштерін белгілеп отыру;

9.     Даралап оқыту үрдісін дамыту;

10.Оқытуды «мұғалім – компьютер – оқушы» түрінде ұйымдастыру.