Сабақтың тақырыбы: Бұрыштың түрлері

Сабақ мақсаттары:

Білімділік: Берілген шаманың құрамды бөліктері бойынша дөңгелек диаграмма құру, процент бойынша дөңгелек диаграмма сызу, дөңгелек диаграмманы пайдалана білуге машықтандыру.

Дамытушылық: Алған білімдерін есептер шығаруда қолдана білу бейімділіктерін қалыптастыру, сызбаларды дұрыс бейнелеу, шығармашылыққа және ойлау қабілетін дамыту.

Тәрбиелік: Оқушылар ұйымшыл болуға, өз ойын тұжырымдап айтуға, жауапкершілікке, тиянақтылыққа үйрету.

Сабақтың түрі: Білім бекіту сабағы.

Көрнекілігі: Диаграммалар сызбасы, таратпалар

Сабақ барысы:

1.Ұйымдастыру. Оқушыларды түгендеу.

2. Үй тапсырмасын тексеру

3. Жаңа тақырыпты түсіндіру

4. Есептер шығау

5. Деңгейлік тапсырмалар

6. Үйге тапсырма, оқушылар білімін бағалау, қорытындылау

Дөңгелек диаграммада дөңгелектің центрі болатын О нүктесінің айналасындағы толық 3600 бұрыш, шаманың құрамды бөліктеріне сәйкес секторларға бөлініп сызылады.

1-мысал.

Гүлзардағы 720 гүлдің 300-і раушан гүлі, 240 –ы қалампыр гүлі, 120-ы қызғалдақ гүлі, қалғаны бәйшешек гүлі. Гүлзардағы гүлдердің дөңгелек диаграмасын сыз.

Шешуі. Гүлзардағы 720 гүлге 3600 бұрыш сәйкес. Гүлдердің түрлерінің әрқайсысына сәйкес пропорциялық теңдеу құрып, оны шешу нәтижесінде олардың секторларының градустық өлшемдерін есептеп табамыз. Раушан гүліне сәйкес сектордың градустық өлшемін табайық. 720 гүлге 3600 сәйкес, ал 300 раушан гүліне х0 бұрыш сәйкес болғандықтан, пропорциялық теңдеуі құрылады.

Теңдеуді шешеміз:

Дөңгелек диаграммада раушан гүлінің саны 1500 тық сектормен сызылады.

Сол сияқты қалампыр гүлі үшін:

Дөңгелек диаграммада қалампыр гүлінің саны 1200 тық сектормен сызылады.

Қызғалдақ гүлі үшін:

Дөңгелек диаграммада қызғалдақ гүлінің саны 600 тық сектормен сызылады.

Енді бәйшешек гүліне сәйкес секторды табамыз. Ол 3600-(1500+1200+600)= 300 болады.

Дөңгелекті сызып, оны транспортирдің көмегімен 1500, 1200, 600 және 300-тық секторларға бөлеміз. Гүлзардағы гүлдердің түрлерінің дөңгелек диаграммасы сызылды.

Егер дөңгелек диаграмманы сызуға тиісті толық шаманың құрамды бөліктері процент есебімен берілсе, онда 3600-ты 100% деп, 1%-ке сәйкес 3,60 есебімен тиісті секторларды сызамыз.

2-мысал.

Металл бүйымдарын дәнекерлейтін қоспаның 45%-і күміс, 30%-і мыс, қалғаны мырыш. Қоспа құрамының дөңгелек диаграммасын сыз.

Шешуі.

Қоспа құрамында үш түрлі зат болғандықтан, центрі О нүктесі болатын дөңгелек үш секторға бөлінді. Қоспаның әрқайсысына сәйкес секторлардың градустық шамаларын табамыз. 45% күміске сәйкес 3,60*45=1620-қа тең сектор сызу керек, ал 30% мысқа сәйкес 3,60*30=1080-қа тең сектор сызамыз. Енді мырышқа сәйкес сектордың градустық шамасын табайық. Ол 3600-(1620+1080)= 900 болады. Қоспаның құрамындағы күміс 1620-қа тең сектормен, мыс 1080- қа тең сектормен, мырыш 900-тық сектормен кескінделеді.Бұрышты құрайтын сәулелерді осы бұрыштың қабырғалары деп, ал сәулелер шығатын нүктені бұрыштың төбесі деп атайды.

Бұрыштың градустық өлшемі дегеніміз берілген бұрышта неше градустық бірлік бар екенін көрсететін сан.