«Хьайнненанмоттхаахь,

Ас дозалла до хьох,

Даггара и безахь,

Ас хастамбохьуна.

Цунахмахерлолахь,

Доттаг1а, варийлахь,

Ненанмоттхьайнбацахь,

Байлахьвуйхаалахь!»

Билал Саидов.

Ненанмоттмехалахазна ю халкъандахарехь. Боккханицкъбуцуьнанадамийнкхетамкхиорехь. Шийлачудийнахькхеттачумалходохдодуьнесанна, дог дохдоненанматтахьаьллачудашо. Мел дийцича а,дийцинацаваллалдукхадовхадешнашдуненанматтах ала.

Муьлххачухенахь а, муьлххачудахаранмуьрехь а адамашна, къаьсттина т1екхуьучу т1аьхьенна, шайлхьалхагулдинахааршоьшу.

Дукхахьолахь и хаарш, хаарийхпайдаэцар, оьшучубарамехьлелоркхочушдохьехаран а, 1аморан а маьхькамашкахь, ишколашкахь.

Оцумаьхькамашкахь и инзаре а, чолхе а хаарш, 1илманан баххаш т1ехь дешархошна д1алуш, д1ахьоьхуш къахьоьгушвухьехархо.

Замананденнахийцалушлаьттачухьелашкахьаьжжина, НохчийнРеспубликанДешаранМинистерствос т1е а эцна, ч1аг1йина йолукерлачупрограммашавайна, хьехархошна т1е декхардуьллушколехьненанмотт а, ненанметтан литература хьехаран г1уллакхаш кхин а тодан а, лакхарчу т1ег1ан т1е  даха а.

Дешарандекъехьхуьлуш мел бакхий хийцамашбелахь а, хаарш д1адаларан а, т1еэцаран а, т1екхуьу чкъоркхетош-кхиоранкеп урок хилазацайолу. Ткъатаханалерачудийнахьпачхьалкхан т1едахкаршца ламасталлинйолчууроканкепхийцина,керлачулехамашца д1аяхьа еза. Методика хийцаеза, цуюккъекерлатехнологишялош.Хьехархочоурокана х1отточу 1алашонах, хоржучукоьчалх, нийсабилгалдинчу методически некъехдозушхуьлуцуьнан жам1аш а, 1аморан а, кхетош-кхиорандикалла а.

Х1инцалера урокашкъаьсташ ю вовшахтохаранкепаштайп-тайпанахиларца: семинараш, лекцеш, ловзарш, конференцеш и д1. кх. а.Кхузахь ацхьаццакхачамбацарш хила тарло: билгалйинчутемин 1алашоне кхачарехь долу хааршкъастоцахаар, урокийнцхьаццадолчудакъошкатидамтоъалцахилар, дешархойдешарна т1еберзон хьелашцакхоллар, уроканкхетош-кхиорандакъатидамецалацар. Ткъатаханалерачудийнахь, х1ора дешархотидаме а лоцуш, урокашна т1ехьажам хила беза.

Х1инцалерачу уроканкепбилгалйийригду:

1.   Хааршдаларандекъехь дан дезаргбилгалдаккхар, дешархошнатоъалхааршдалар, тайп-тайпанаболхбаранкепашйовзийтар;

2.   1амош долчуьнанчулацамца йог1у кепаш а, некъаш а харжар, дешрхошнакхачамехааршлуш долу болхвовшахтохар, дагалаьцнаргкхиамца, дика жам1аш долушчекхдеригхиларантоьшалла а луш;

3.   Ненанматте, ненанмотт1амабаре лаамкхуллу 1аморан кепашхаржар;

4.   Урокехьдешархошадечуннийса мах хадохаар, муьлхачу жам1ашка сатийсайиш ю уроканюьхьехь д1ахаийтар;

5.   Болхбан дог доуьйтухьелашхилийтахьосар, кхукепараюкъаметтигашшайцайолу: хьехархо-дешархо, дешархо-дешархо, дешархо-хьехархо.

Таханахьехарховацгуттар а дешархошнадийцадезарг. Дешархойбушайнахьалхалаьттачухаттаршнажоьпашлохуш, лехамийнновкъахьалссамкъахьегадезаш. Вайн, хьехархойн, декхар-уьшцуновкъабахар, цаьргашайнхааршгулдайтар.

Цхьананизамехьтеманашца д1анисйинчу урокаша таро ло х1ора теминахаттаркъасто, оцутемина йог1учу урокийнтайпанашхаржа, уьшвовшашцайоза. Урок вовшахтухушбилгалдандеза: