Бәйімбетова Ұлжан

№35 И.Тоқтыбаев атындағы мектеп-лицейінің

химия пәні мұғалімі

Қызылорда облысы, Сырдария ауданы

Фосфор қосылыстары

Сабақтың тақырыбы: Фосфор қосылыстары.

Мақсаты:

Білімділік: Фосфордың периодтық жүйедегі орны, атом құрылымы, ашылу тарихы және аллатропиялық түр өзгерістерін түсіндіру. Фосфор қосылыстарының алынуы және химиялық қасиеттерінің реакция теңдеулерін жаза білу.

Дамытушылық: Оқушыларды өткен сабақпен салыстыра отырып талдай білуге, шығармашылықпен айналысуға, тез шешім табуға үйрету.

Тәрбиелік мақсаты: Оқушыларды іскерлікке, білімділікке тәрбиелеу,

Ұйымдастыру. Оқушыларды төрт топқа бөліп отырғызу.

1.Жаңа сабақты түсіндіру.

Өткен сабақ туралы мұғалім қортынды жасап, бүгінгі сол сабақтың жалғасы екенін естеріне салады.

Фосфорды 1688 жылы Гамбург алхимигі Бранд кездейсоқ ашып, оның жарық шығаратынын пайдаланып байларға сатып ақшаға кенеледі.

Фосфордың 3 аллатропиялық түрі бар: ақ, қара, қызыл. Сипатама бере отырып, кодоскоп арқылы ақ және қызыл фосфор қасиеттерін салыстырамыз. Фосфор адам және басқа тірі ағзалар тіршілігі үшін қажетті элемент. Кальций ортофосфаты қаңқаға беріктік қасиет береді. Фосфор бұлшық ет құрамына кіреді. Академик А.Е.Ферсман «Фосфор тіршіліктің ақыл-ой элементі» деп бағалаған.

ІІ.Орнына қой:

+

=

+

H3PO4, 3HNO3AgPO4, 3AgNO3

+

=

+

2H3PO4, 3Ca(ОН)2, 6Н2О

+

=

+

3Н2, 2Н3РО4, 2АlPO4

+

=

+

3H2O, P2O5, 6NaOH, 2NA3PO4

ІІІ. Кім жылдам?

Р2О5

H3PO4

K3PO4

HNO3

NO

NaNO3

Оқушылар әр тор көздегі формулалардан фосфордың жеке азаттың массалық үлестерін іздестіріп, ол санды қыйып жасалған карточка бетінен тауып, сәйкес формуланың бетін жабады (магнитпен). Сонда азотқа байланысты экологиялық тақырыпқа сурет шығады. Оқушылар ол суретті әңгімелеп береді.

Сабақты қорытындылау негізінде графиктік диктант беріледі.

Оқушылардың логикалық ойлау қабілетін дамыту, сергіту үшін фосфор туралы жұмбақ жасырылады.

Жаңа сабақ:

Оқушыларға өткен сабақпен байланысты болғандықтан әр топқа тақырыпшалар бөлініп беріледі.

1-топ. Фосфордың периодтық жүйедегі орны, атом құрылысы, алынуы, химиялық қасиеттері.

2-топ. Фосфор V оксидінің қасиеті.

3-топ. Фосфор қышқылының алынуы.

4-топ. Орто фосфор қышқылының химиялық қасиеті.

Демонстрацияланатын тәжірибе жасау.

Қызыл фосфорды темір қасыққа салып, спирт шамды тұтып, ішінде оттек жиналған фосфорды апарамыз. Фосфор күшті жалынмен жанады.

Жұмбақ шешу.

Фосфор жақсаң будақтап,

Ақ түтінін түзеді.

Ол түтінді су сорып,

Қандай қосылыс түзеді? (Орто фосфор қышқылы).

Қорытнды: Бағалау, сараптау.

Үйге тапсырма: §20, §21 №8 есеп.

Сабақ мақсатына жетті.