Көп мәдениеті тұлғаны оқыту және тәрбиелеу.

 «Жас бала анадан туғанда екі түрлі мінезбен туады.
Біреуі – «ішсем, жесем, ұйықтасам» деп туады.
Біреуі – «көрсем,білсем» екен деп туады. «Ол немене?», «Бұл немене?», деп «Ол неге үйтеді?», «Бұл неге бүйтеді?» деп, бәрін сұрап, тыныштық көрмейді.
Мұның бәрі – жан құмары, білсем екен, көрсем екен, үйренсем екен деген».

Абай сөздерін оқып, мен педагогтың, яғни біздің мәніміз балада бастауыш сыныптардан бастап «Бұл не?», «Не үшін?», «Неліктен?» деген сұрақтардан бастап көп нәрсенің танып білуге баланы қызықтыру біздің мақсатымыз деп танимын.

Балаға кешенді көзқарас.

Мақсат пен міндеттер:

Білу: Отаны туралы мәліметтер.

Үйрену: сөз тіркестер мен сөйлем құрастыра білу, қазақ тілін ұғыну;                               

- нормаларды сақтап тұрып, сөздерді айту;

- монологтық сөйлемдерді құрастыру;

- мұғалім сөздерін қайталап, өлеңдер, сөздері, мәтіндерді жаттау білу.

Бала нені білу керек: әліпби;

- меңгерген сөздердің мағынасын;

- танысу, қоштасу, алғыс білдіру сөз тіркестерін;

- шағын әңгімелерді жатқа білу. Тұрмыстық деңгейде қарым-қатынас дағдысы. 

Ол қандай болу керек: өз Отанының патриоты, сонымен бірге басқа халықтардың білімдерін біліп тұрып меңгеріп жүрген тілдердің мәдениетін құрметтей білуге.

Менің кәсіби ұстанымым:

Жеке адам болып туады, ал тұлға болып жетілдіру барысында қалыптасады. Осыған орай педагог оқушының мұғаліммен өзара қарым-қатынас барысында баланың тұлға ретінде дұрыс және жүйелі даму мүмкіндігін туғызу үшін оқушыларға білімділік орта қалыптастыру қажет.

  Көп мәдениетті тұлғаны оқытудағы және тәрбиелеудегі ең даналық ереже – бұл балаға деген сенім болуы. Бала ересектің оған деген өзара әрекет ету объектісі емес, ол бірлескен қызметтің, ынтымақтастықтың, шығармашылықтың субъектісі» деген сөздер менің жұмысымның ұраны болып келеді.

Оны танымдық үрдіске тарту жолдары? Өкінішке орай бұл өте қиын.

Қалай және нені оқыту? Өз өзіне сұрақты дұрыс қойғаннан жұмыс сапасы мен қызметтің нәтижесі байланысты.

Мұғалімнің өзінің әрекеттерінің жүйелігін бақылай, ұсынылған мәселенің шеңберінде өзінің қызметінің кезеңдерін көре білуі ізденушіліктің тиімділігін қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.

Мұғалім өзінің ізденушілк қызметін ұғына білуі ерекше орын алады.

Бұл үрдістің қисыны сызба түрінде ұыснылып тұр.

Мұғалімнің жұмыс жүйесі – оқу-тәрбиелік ортаны қалыптастыруға бағытталған білім сапасын бақылау, әдістерді, технологияларды енгізу, бағдарламаларды пайдаланып көру және түзету бойынша зерттеушілік қызмет болып табылады.

Сабақ – бұл менің жұмыс жүйесімнің негізгі теориялық айқындамам. 

Сабақ – бұл өте қиын үрдісті жүйе. Сабақ – ең маңызды және негізгі жетілдірілетін мұғалімнің барлық жұмыс жүйесінің негізі. 

Мен үшін сабақ – шығармашылық шеберзана, шығармашылық зертхана болып келеді.

Жұмыс сабақпен басталып, сабақпен аяқталады.

Жоғарыда атап өткенді назарға ала отырып, білімнің бастауыш блогының көп тілдер негізін балаларға оқыту бағдарламасын құрастыру жөніндегі жұмысты атқардым. Бастауыш сынып оқушыларына арнап "Үш тілдің шағын әлемі" (қазақ, орыс, ағылшын) жұмыс дәптерін жасап шығардым.

Өзімнің жұмысында үш тілдік білім беру мен тәрбиелеудің негізгі мақсаттары мен міндеттерін ашып отырмын, үш тілдікті іске асыру механизмін баяндаймын.

Тілдік кеңістікке түсу үшін пәндік - дидактикалық ортаның потенциалын дамытуға ерекше рол бөлінеді: таспалардағы, дисктердегі музыкалық материал; сөздік үстел – баспа ойындары; нұсқаулықтар, кітаптар; лингвистикалық мазмұндағы жағдайлық рольдік, театрланған бейнелеу ойындарын қолдану; ойын персонажын енгізу.

Сонымен бірге фольклорлық шығармалар балалардың танымдылық және рухани – адамгершілік дамудың мол көздері болып табылады.

Сабақтың мақсатына жету үшін:

сабақтың нашар және жақсы жақтарын талдай отырып мен өзімнің жұмыс жүйемді жасай бастадым. Оқу үрдісінде оқушылардың өз бетімін жұмыс істеу, олар өздерін ұйымдастыру білуінің, тұлғаларының дамуы негізінде заманауи сабақ ұйымдастырылу керек екен деген түйін шығардым. Сонымен өзіммің жұмысымды талдай отырып, жұмыс жүйемнің негізі болып келетін сабақтың технологиясын таңдауда қажеттілік туды.

Оқыту мен тәрбиелеудің қиын мақсаттарын шешуде модульдік технология негізгі құрал болып келеді. Бұл технология сабақтарды үйымдастыруда түрлі әдістерді қолдануға мүмкіндік береді.

Жұмыс жүйедегі сабақтардың түрлері

Қалыпты                                                     

Қалыпсыз

- кіріспе сабақ  

- жаттығу сабағы                                                     - бақылау сабағы                                                

- практикалық жұмыстар сабағы

- аралас сабақ

- ойлау сабақтары

- турнир сабағы

- сайыс сабағы

 - ойын сабағы

Өзін-өзі жетілдіру бойынша  жұмыс пәнді оқыту жүйесінің моделін құрастыруға мүмкіндік береді. Ұсынылып тұрған сызбада Бір-бірімен қарыма-қатынастағы оқытудың негізі үш компоненттері көрестіліп тұр: мотивациялық, танымдық-қызметтік, басқару-болжамдық. Оқыту үрдісі кезінде оқушының өзіндік қызметіне орта орын бөлінеді. Оқушыларда оқудың мативациясын қалыптастыруға және оны оқыту барысында ескере отыруға тырысамын.

Тәжірибеге модельді іске асыру үшін оқыту үрдісінің әдістемелік және дидиктикалық қостауын ойлап жүрмін. Білім және ғылым министірлігі ұсынып тұрған дидактикалық оқу құралдарынан басқа мен дидактикалық материалдар ретінде жұмыс дәптерін жасадым. Аталған дәптер оқушылардың тілді меңгеруге көмектесетін құрал ретінде, сонымен бірге сабақтан тыс кезінде өткен материалды бекітуге арналған ата-аналарға да көмек құрал ретінде жасалды.

Түрлері:

Он екі жылдық білім беру оқушыға шетел тілінің ерте білуге мүмкендік береді, осыған біз қазақ тілімен байланыстыру үшін негіз дайындаймыз.

Үш тілді меңгеру принциптері:

1.     Тілдерді меңгеру кезінде жеке оқытуда негізделіп шығармашылықпен қарау керек.

2.     Тілдерді меңгеруге ішкі оң әсерлі мотивация қажет (көп тілді білетін педагог алдында қандай бастамалар ашылады).

3.     Қарапайымнан күрделіге – жүйелілік пен тұрақты принциптерді ескеру.

4.     Күні бойы тілдік материалды күн сайынғы қолдануы (көп қайталау принципі).

5.     Меңгергеннің негізінде жаңа білімдерін негіздеу қажет (өз болсада сапалы болсын).

6.     Өмірге деген өзінің көзқарасын қалыптастырмағанына байланысты үнемі көп тілді меңгеруге қажетті нұсқама қалыптастыру қажет.

7.     Бірінші тілді меңгеру принципі екінші тілге сөздерді практикалық меңгеруге бағытталған. Қазақ тілінің, сонымен бірге екінші тілді меңгергенде қазақ тілін тыңдау (түсіну) сөздерді сөйлемді озатынан ескеру қажет.

Осындай жұмыс жүйексі оқытудың түрлері мен тәсілдерін интегралдауға мүмкіндік береді, әрі бір оқушы оған ұсынылып тұрған жұмыспен өзі жұмыс істей алады және қойған мақсаттарға жетеді, бұл жағдай оқушыларды олимпиадаға дайындауға жақсы жағдайлар туғызады. Оның қолдану нәтижелері ретінде үйрену сапасы және қалалық, сонымен бірге облыстық олимпиада нәтижелерін көрсетеді:

1.     «Тіл шамшырақтары» Сон Е. 4 орын

2.     «Тіл шамшырақтары» Образцова О. 4 орын

3.      «Атамекен» Бахытбекова А. 1 орын

4.     «Атамекен» Самарская А. сертификат

5.      «Атамекен» Грабельников А. сертификат

6.     «Атамекен» Носова П. сертификат

7.     «Білгіштер» 2 сынып 2 орын.

8.     «Білгіштер» 2 сынып 1 лига

9.      «Білгіштер» Достар 4 сынып оқушылары

10.           «Елімнің бақытын тербеткен ТӘУЕЛСІЗДІК» Качеев А. 3 орын

Жұмыс жүйесі шығармашылық шеберхана мен зертхана ғана болып табылмай жаңа технологияларды, әдістерді, тәсілдерді қолданып көруге, сонымен бірге мұғалімнің жалпы педагогикалық мәдениетін, оның зияткер байлығын, дүниетануымен, эрудициясы үнемі арттырады.

Өзімнің жұмыс тәжірибиемнің жинақтауы  мына басылымждарда жарық көрді:

- «Қазақ тілінің ең үздік бағдарламасы» атты облыстық байқаудың жеңімпаздары

- Үш тілде оқыту бағдарламасы мен жұмыс дәптері.

- «Обучение на трех языказ» Қазахский язык и литература  в русской школе

Жұмыс жүйесінің жиынтығында күтілетін нәтижелерім:

-         кәсіби жетілдіру, әрбәр тақырып бойынша мазмұнды жанарту;

-         оқушылардың дамуы мен шығармашылық жағынан өзін-өзі көрсете білу үшін ортаны қайта құру: жаңа практикалық тәсілдерді қолдану, жалпыға бірдей түсініктер, ұсыныстар, білімдер;

-         білім сапасын арттыру: өздік жұмыстан, коммуникативтік, ойлау қабілетін дағдыларының дамыту;

-         пәнінің әдістемелік қамтамасыз етуін жаңарту (курстың мазмұны, сонымен бірге тапсырмалардың сипаты, әдіс тәсілдердің орындалу түрі жаңартылады).

Өзімнің жұмыс жүйемді талдай отырып өзімнің педегогикалық қызмет стилін құру, жоғары деңгейлік педагогикалық шеберлікке жету үшін маңызды және қажетті. Сапалық нәтиже – міндетті түрде болу керектің, ең қиыны және оны шығару да кейін. Оқытуды сапалы ретінде оқушының, сонымен бірге мұғалімнің белгілі бір жетістіктері бар кезінде есептеуге болады.  

Знать язык сегодня стало

Лишь один, не скрою мало.

Если два - вопросов нет,

Ты для всех авторитет.

Тех, кто три прекрасно знают

Все за гениев считают.

Ну, а если все четыре –

Нет людей богаче в мире.

Е.Елубаев.