Жыныспен тіркес тұқым қуалау.

Адамның генетикалық әртүрлілігі.

Сабақтың мақсаты:

Білімділігі: Оқушылардың храмасомаларда гендердің орналасуы туралы білімдерін қалыптастыруды жалғастыру.Генотиптің

біртұтас қалыптасқан жүйе екендігі туралы білімдерін
тереңдету. Адам жынысын генетикалық жолмен анықтау
арқылы жыныспен тіркесіп тұқым қуалаушылық туралы білім
жүйесін қалыптастыру

Дамытушылығы: Ойын тез жинақтауға дағдыландыру,белсенділігін арттыру,
пәнге деген қызығушылығын арттыру .

Тәрбиелілігі: Бір-бірін тыңдауға, шапшаңдыққа, ұқыптылыққа тәрбиелеу.

Сабақтың типі: Хабарлама жаңа білім қалыптастыру.

Сабақтың түрі: Дәстүрлі емес

Сабақтың әдісі: Әңгімелесу, тірек- сызба,өзіндік жұмыс т.б.

Сабақтың көрнекілігі: Инерактивті тақта,электронды оқулық, сурет
бетшелері.

Сабақтың формасы: сұхбат, топтық жұмыс

Сабақтың пәнаралық байланысы: медицина,валеология,әдеп.

Сабақтың жүрісі:

I. Ұйымдастыру кезеңі.

Үй тапсырмасын тексеру

.

1. Сәйкестілігін анықтау, тестілік тапсырма.

Ұғымдар

Анықтамасы, сипаттамасы

1. Аллельді гендер

Әр түрлі аллельді гендер

2. Гомозиготалы

Бір түрлі аллельді гендер

3. Гетерезиготалы

Қарама – қарсы белгілерді анықтайтын жұп ген

4. Гамета тазалығы

Ата – анадан берілген қасиет

5. Тұқымқуалаушылық

Тұқым қуалайтын қасиеттерінің өзгеруі, жаңару

6. Өзгергіштік

Белгілер араласып кетпей таза сақталуы

(оқушылар тақтаға тірек сызбаның дұрыс жауаптарының сәйкестігін анықтап, көрсетеді)

2. «Бөшкеден шыққан бас қатырғылар»

Адамдардың генотиптерін анықтаңдар

(оқушылар интерактивті тақтаны пайдаланып, генотиптерін жазады)

Жаңа сабақты түсіндіру

1. Гендердің тіркесіп тұқым қуалауы

Американ генетигі Т. Морганның 1910 жылғы шәкірттерімен ашқан заңы.

2. Жыныстың хромосалық анықталуы.

3. Жыныс пен тіркес тұқым қуалау.

4. Адамның генетикалық әртүрлілігі

5. Денсаулықтың генетикалық негіздері.

6. Адамның генеиткалық денсаулығына ортаның әсері

7. Адамның генетикалық аурулары

1. Тіркесіп тұқым қуалау заңын Т.Морган 1910ж ашты.

P ♀ AA BB x ♂ aa bb

Г АB аb

F1 AaBb

Біркелкі сұр денелі жетілген қанатты шыбындар.

Белгі: сұр денелі Аа

Жетілген, қанатты Вb

Қара денелі аа

Жетілмеген қанатты bb

P ♀ Aa Bb x ♂ aa bb

Г АВ, Аb ab

aB, ab

F2 AaBb aabb

50% 50%

Қара денелі Қара денелі

жетілген жетілмеген

қанатты қанатты

Тіркесу топтарының саны сол оргнизм түріне тән жұп хромосомалардың санына сәйкес келеді.

Мысалы:

- 8х = 4х 4 тіркесу тобы бар

- 14х = 7x 7 тіркесу тобы бар

46х = 23x 23 тіркесу тобы бар

Бір хромасомада орналасқан гендердің бірлесіп тұқым қуалауы гендердің тіркесуі немесе тіркес тұқым қуалау деп атайды.

2. Жыныстың хромосалық анықталуы.

Хромосама

Жыныс хромосомасы

Аутосомдық

Мысалы: дрозофила шыбынында 8 хромосома

4 жұп

3 жұп 1жұп

аутосом жыныс

Жыныстық анықталу сызбанұсқасы