Аңлатма язуы 1-д сыйныфта татар теле фәненнән эш программасы түбәндәге норматив документларга нигезләнеп төзелде: ·         РФ һәм ТР  “Мәгариф турында”гы Законнары ·         Татар әдәбиятыннан гомуми белем бирүнең дәүләт стандарты. Татарстан Республикасы Мәгариф һәм фән министрлыгы. Казан, 2008. Башлангыч гомуми белем бирү программалары (татар һәм рус телләре 1-4 ) Казан, “Мәгариф” 2010. Татарстан Республикасы Кукмара муниципаль районының “    Нырья гомуми урта белеем бирү мәктәбе “ муниципаль бюджет белем бирү учреждениясенең укыту программасы  Татарстан Республикасы Кукмара муниципаль районының “ Нырья  гомуми урта белем бирү мәктәбе “ муниципаль бюджет белем бирү учреждениясенең 2013-2014 нче уку елына 1-11 класслар өчен төзелгән укыту планы   Татар телен укытуга  атнага 3 әр дәрестән елга 99 дәрес  каралган (63 сәгать язу+ 36 сәгать татар теле)   Татар теленнән белем бирүнең максаты:  - укучыларны татар теленең график системасы төзелеше һәм функциясенең гомуми закончалыклары белән танышу нигезендә башлангыч уку һәм язуга өйрәтү.   Максатка ирешү өчен түбәндәге бурычлар куела: -укучыларда ана телен өйрәнүгә кызыксыну, омтылыш, эзләнергә теләк уяту, үз милләтеңә, телеңә мәхәббәт тәрбияләү кебек уңай сыйфатлар булдыру; -балаларга татар теленең төрле бүлекләре  буенча белем бирү: а) фонетика, лексика, грамматикага караган башлангыч мәгълүмат бирү; б) телебезнең орфоэпиясе, лексикасы, грамматикасы, пунктуациясе буенча күнекмәләр булдыра башлау. Хәрефләрдән иҗекләр һәм сүзләр, сүзләрдән сүзтезмәләр һәм җөмләләр төзергә өйрәтү;  -укучыларны дөрес һәм матур итеп укырга, укыганның эчтәлеген сөйләргә, аерым   темалар буенча әңгәмәләр кора белергә, аралашканда тел чараларыннан урынлы файдаланырга өйрәтү; - телдән һәм язма сөйләм осталыгы һәм күнекмәләре булдыру; - укучыларда татар мәдәниятенә караган мәгълүматлылыкны үстерү.   ТЕМАТИК ПЛАНЛАШТЫРУ   № Бүлек исеме Сәгать cаны 1 Әзерлек чоры 10 2 Төп  чор 51 3 Әлифбадан соңгы чор  Фонетика. Орфография. Морфология Телдән һәм язма сөйләм                            38   Барысы 99       УКУЧЫЛАРНЫҢ БЕЛЕМ ҺӘМ КҮНЕКМӘЛӘРЕНӘ ТАЛӘПЛӘР   -          1 классны тәмамлаганда, укучылар татар телендәге барлык аваз һәм хәрефләрне гамәли танып белергә, аваз белән  хәрефнең төп аермасын практик аңлауга ирешергә тиеш; -          сүзләрне авазларга таркату, авазларны сүздәге тәртиптә әйтү; -          сүзык һәм тартык авазларны һәм аларның хәрефләрен аерып таный белү; -           калын һәм нечкә сузыкларны дөрес әйтү; -          сүзләрне иҗекләргә бүлү; -          җөмләләрне сүзләргә таркату; -          баш һәм юл хәрефләрен, аларны тоташтыручы сызыкларны һәм сүзләрне ачык итеп, бозмыйча язу; -          басма, язма хәрефләр белән бирелгән сүз һәм җөмләләрне дөрес күчереп язу; -          әйтелеше белән язылышы туры килгән сүзләрне, шундый  сүзләрдән төзелгән 3-5 сүзле җөмләләрне ишетеп дөрес язу; -           җөмләнең беренче сүзен баш хәреф белән башлап, җөмлә беткәч, нокта куеп язу; -          хәрефләрнең график яктан дөрес язылышын, сүздә аларны тоташтыру ысулларын; -          хәрефләрне дөрес тоташтырып, ритмлап иҗекләр, сүзләр, кечкенә җөмләләр язу; -          кечкенә текстларны тактадан, дәреслектән дөрес итеп (иҗек һәм хәрефләрне төшереп калдырмый, урыннарын алмаштырмый, хәреф формаларын бозмыйча), сүзләп күчереп язу; -          әйтелеше белән язылышы туры килгән сүзләрдән төзелгән җөмләләрне ишетеп язу (диктант); -          э,о,ө,й,е,ю,я хәрефләре, йө,йо кушылмалары булган сүзләрне дөрес язу; кеше исем, фамилияләрен, хайван кушаматларын, җөмлә башындагы сүзләрне баш хәрефтән язу.     Белем һәм күнекмәләрне практик эшчәнлектә, көндәлек тормышта куллану:    -мөстәкыйль рәвештә  язу   Әлифбаны (грамотага өйрәтү) бетергәндә укучылар түбәндәгеләрне белергә тиеш: -          укырга – язарга өйрәтү барышында гамәли алынган белемнәрне, эш осталыгын һәм күнекмәләрне гомумиләштерү, системалаштыру; -          сүзләрне иҗекләргә бүлү, юлдан юлга күчерү; -          язуга карата төп гигиена кагыйдәләрен үтәү; -          җөмлә ахырында нокта кую; -          билгеле бер темага һәм рәсемнәргә карата җөмләләр уйлау; сюжетлы рәсемнәр, балаларның күзәтүләре буенча укытучы куйган сораулар ярдәмендә телдән кечкенә хәкәяләр төзү. Һәр тема түбәндәге эзлеклелектә өйрәтелә: -          сөйләмне, текстны тикшереп, өйрәнеләчәк теманың әһәмияте күрсәтелә, проблема куела; -          укучылар үзләре ачкан кагыйдәне, төшенчәне, эш алымын мөстәкыйль рәвештә әйтәләр; -          дәреслекләргә таянып, укучылар тарафыннан ясалган ачышларга төгәллек һәм тулылык кертелә; -          тема буенча алган белемнәрне куллануга күнегүләр үткәрелә.    1  сыйныфта ел дәвамында 2-3 юл һәм баш хәреф, 2-3 иҗек, 2-3 сүз яки 2-3 сүздән торган җөмлә әйтеп яздырыла. Ел азагында 15-17 сүздән торган сүзлек текст я диктант яздырыла. Эш телдән әйтеп бәяләнә, нәтиҗәләрнең программа тәлапләренә туры килү-килмәве ачыклана. Ишетеп яки күреп язган текста хаталар саны 5 тән артмаса, эш канәгатьләнерлек дип санала. Уку елы ахырында алган белем һәм күнекмәләр    тикшерелә.