Күні:

Класы:               

Сабақтың  тақырыбы: “Қазақ  тілі – қазақ  халқының  ұлттық  тілі”.

Сабақтың  мақсаты: а) Тілдің  ұлттық  құндылықтарын анықтап, кеңінен, жан-жақты  ашып,  дәлелдеу

ә) Сұрақ-жауап, дәлелдеу, кеңейту, эссе, мысал  арқылы  дамыту.

б) Ана  тілін қадірлеп, қастерлеуге,терең  ұға  білуге, таза, мәдениетті  сөйлеуге  тәрбиелеу.

Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру (қызығушылығын ояту)

ІІ Мағынаны  ашу.

ІІІ Ой  толғаныс.

Сабақтың  көрнекілігі: Оқулық, қима-қағаздар

 Сабақтың  түрі:   Дәстүрлі  сабақ.

Пәнаралық  байланыс:  Әдебиет, табиғаттану, адам  және  қоғам.

Жаңа  сабақ:  Қызығушылығын оятуға арналған логикалық жұмыс.

Ұлттық  ерекшелігімізді  айқындайтын  таңбалар  нелер?

Елтаңба, Әнұран, Ту

Ұлт  боп  жаратылу  үшін  басты  қажет құрал?

Тіл, дін, дәстүр

Қазақ  тілі  қандай  тіл?        

 

 

 

     бай

 

 

 

 

 

 

 

 

 тұтастығы   

  нығайтған

 

 

 

 

 

   көркем

 

 

                                                                                                                                

 

 

 

 

    Тіл

 

 

 

 

            

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

   құнарлы

 

 

 

 

 

   ырғақты

 

 

 

 

 

  дамыған

1. Дәлелдеу. Сұлу, көркем, келбетті,кескінді, реңді, арайлы, шырайлы, жүзді.

                     

Түркі тілдеріне ортақ тарихи жазба мұралар негізінен үш дәуірді қамтиды:

Көне түркі дәуірі

Орта түркі дәуірі

Жаңа түркі дәуірі

ІІІ, V-VІІІ ғғ. Талас, Орхон – Енисей ескерткіштері

1.Қараханид кезеңі. Әл Фараби, Ж.Баласағұн, М.Қашқари,А.Йгінеки, А.Йасауидың әйгілі шығармалары

2. Алтын Орда кезеңі ХІІ-Х ғғ. Хорезмидің «Мұхаббатнаме», Құтба ақынның «Хұсрау –Шырын»,Сайф Сарай «Гүлстан бит –түркиі», «Кодекс куманикус»

ХV ғасырдан қазірге дейінгі кезең

                 

                          Жалпыхалықтық  қазақ  тілінің  түрлері:

 

 

 

 

  қарапайым    

  сөйлеу тілі

 

 

 

 

 

     жергілікті   

    сөйлеу тілі

 

 

 

 

 

     әдеби тіл

 

 

 

 

 

 

 

    Байырғы  әдеби тіл (жыраулар  әдебиеті) Шағатай тілі, ескі  кітаби  тіл.

    Қазақ  тілі  “өз буына  өзі  семіріп, өз қазанында  ғана  қайнаған  тіл  емес”. Оның  өзге де ұлт тілдерімен  алыс- берісі  бар.

     Қазақ  тілінің  қолданысына  кірген  сөздер  немесе  сөз  құрамы.

 

 

 

Кірме сөз

 

 

 

 

 

Диалект сөз

 

 

 

 

 

 Жаңа сөз

 

 

Жеке-жеке мысал келтіру

 

 

 

 

 

 

 

    Сөз  

  құрамы

 

 

 

  Термин 

   сөздер

 

 

 

Көнерген сөз

 

 

 

Қысқарған сөз

 

 

 

  Тұрақты   

   тіркес

 

 

 

Біріккен сөз

 

 

 

    Қос сөз

 

 

 

Кәсіби сөздер

 

 

  1. Әдеби  тіл мен жалпыхалықтық  тілдің  дамуы  үшін  тіл  қандай  болу  керек? (шұрайлы,түсінікті,икемді,өткір,ішкі қуаты мықты).

2. “Тұғыр” деген сөзді түсіндір. (орныққан жер немесе тұғырына тігілді)

3. Үш тұғырлы тілге қандай тілдер кіреді? (қазақ, орыс, ағылшын).

Кім айтты?

Ана  тілің арың бұл                                           Әр заманда бағасы жойылмайтын,        

Ұятың боп тұр бетте.                                        бір үлкен қымбат қазына боп табы-

Өзге тілдің бәрін біл,                                        латын ғылыми әдебиет жаныры

Өз тіліңді құрметте.                                           жасалады.

 

  Аудару:

  қазақша                      орысша                               ағылшынша

        тіл                            язык                                      language

      отан                          Родина                                  Motherland

       жер                          земля                                     Earth

      білім                         знание                                    knowledge

      арман                       мечта                                      dream

     мақсат                       цель                                        purpose

        ту                            флаг                                        flag

 

 Шекер сөзінің  тарихына үңілу.

Тарихы: Үнді, Қытайда  пайда болған.

Қазақ  тіліндегі  синонимі: шекер, қант, тәтті, шақпақ шекер.

Сіздердің қолданыстарыңыздағы (кірме, жаргон, қыстырма) сөздерді ата, мағынасын түсіндір.

Тілге  қатысты аңыздар:

Басқа пәле  неден? (Сырымның жауабы).

Дүниеде  не тәтті?

Пысықтау сұрақтары:

1. Тілді  жасаушы кімдер?

2. Үш тұғырлы тіл неге  қажет?

3. Қазақ тілі – қазақ халқының ұлттық тілі. Қазақстан Республикасының мемлекеттік тілі.

Үйге тапсырма: 10- жаттығу.

“Тілін жоғалтқан  ұлт (этнос) тағдыры”  атты  эссе жазу.