Пән: Биология                                             Сынып: 9                                  

Тақырыбы: Адамның тұқым қуалайтын аурулары.

Сабақтың мақсаты.

Білімділігі: Оқушыларда медицина мен денсаулық сақтау үшін генетиканың маңызы туралы білім жүйесін қалыптастыру. Тұқым қуалайтын аурулар, олардың түрлері мен алдын алу жұмыстары туралы білім беру. Тұқым қуалайтын ауруларды зерттеу тәсілдері, олардың маңызын көрсету.

Дамытушылығы:Денсаулықтың генетикалық негіздері туралы білімдерін тереңдете отырып ойлау қабілетін дамыту. 

Тәрбиелегі: Тұқым қуалайтын ауруларды зерттеу тәсілдерін және олардың маңызын түсіндіре отырып салауатты өмір салтын, диалектикалық-материалистік көзқарастарын қалыптастыра тәрбиелеу. Өзін-өзі бақылау дағдысын тәрбиелеу.

Құрал-жабдықтар: интербелсенді тақта, карточкалар, оқулық, жұмыс дәптерлері, қалам т.б.

Сабақ типі: аралас сипатта.

Әдістемелік шешім: дәріс-сұхбат, мұғалімнің әнгімесі, көрнекілендіру, өзіндік жұмыс, венн диаграммасы

Сабақ барысы:

Кезең

Мұғалімнің әрекеті

Оқушы әрекеті

І.Ұйымдас-тыру кезеңі.

1. Оқушылармен амандасу.

2. Оқушыларды түгендеу.

3. Рефлексия «Көңіл күй»

4. Топтастыру (№,түс таңдау)

5. Топ басшысын сайлау

6. Бағалау парағын тарату

1. Амандасады.

2. Жоқ оқушыларды атайды .

3. Көңіл күйлерін көрсететін карточканы көтереді.

4. Топтасады.

5. Топ басшысын сайлайды

6. Бағалау парағын топ басшысы толтырады

Слайд-1

Слайд-2

Слайд-3

ІІ.Өткен тақырып бойынша білімді тексеру

Жалпы сұрақ:

1. Адам генетикасы нені зерттейді?

2. Адам генетикасының негізгі міндеттері?

3. Адам генетикасын зерттеу әдістерін атаңдар.

Әр топқа берілетін тапсырмалар:

І топ: Генеологтар. Адамда қара көзділік доминантты генмен (А), ал көк көздік рецессивті генмен (а) анықталады. Көздің түсі б-ша құрылған шежірелік сызбанұсқадағы шеңберлердің ішіне сол адамның генотипін жазып, тұқым қуалау сипатын түсіндіріңдер.

ІІ топ: Цитологтар. Мына кариотиптерді анықтаңдар.

ІІІ топ: Генетиктер. Мына терминдерге анықтама беріңдер:

ІҮ топ: Биохимиктер. Қант диабеті туралы ақпарат.

Жалпы сұрақтардың жауаптары: (2 – ұпай)

1. Адамның тұқым қуалаушылығы мен өзгергіштігін, қалыпты белгілердің және түрлі аурулардың тұқым қуалау ерекшеліктерін, ол аурулардың қалыптасуындағы генетикалық формалар мен орта факторларының рөлін зерттейді.

2. Тұқым қуалайтын ауруларды дер кезінде анықтап, олардың алдын алу және болашақ ұрпақта болдырмау шараларын жүзеге асыру.

3. генеалогиялық, цитогенетикалық, егіздерді салыстыру, биохимиялық, модельдеу.

Берілген тапсырмалар б-ша топтасып орындайды: (2-ұпай)

І топ: Көздің түсі бойынша құрылған шежірелік сызбанұсқа: Көк көз арғы атасының белгісін қайталауы

ІІ топ: 46ХУ-қалыпты ер адам хромосомасы; 46ХХ-қалыпты әйел хромосомасы; 47ХХУ-,45ХО-, 47 (21+)-хромосомалық аурулар кариотиптері

ІІІ топ: біржұмыртқалық (БЕ), екіжұмыртқалық (ЕЕ), конкорданттық-қандай да бір белгі б-ша ұқсастық, дискорданттық-белгінің біреуінде болып, екіншісінде болмауы.

ІҮ. Қант диабеті ақпарат.

Слайд-4

Слайд-5

Слайд-6

Слайд-7

Слайд-8

Слайд-9

Слайд-10

 ІІІ.Жаңа тақырыпты оқыту.

Жаңа тақырып жоспары:

1. Медициналық генетика, оның маңызы

2. Тұқым қуалайтын ауру түрлері

3. Хромосомалық аурулар, олардың болу себептері, түрлері

4. Гендік аурулар, түрлері

5. Тұқым қуалайтын аурулардың алдын алу және емдеу

Жаңа тақырыпты меңгеру: (5-ұпай)

Жаңа тақырыппен және жоспармен танысады, жұмыс дәптерлеріне жазады.

Жаңа тақырып жоспары бойынша тақырыптар әр топқа бөлініп беріледі, сол арқылы оқулықпен жұмыс істейді, тақырыпты өздігінен меңгереді.

Берілген тапсырмалар бойынша сызбанұсқалар сызады, сол арқылы өз ойларын жеткізеді.

Слайд-11

 ІҮ.

Оқытылған білімді бекіту.

 Оқытылған білімді бекіту:

Тақтада венн диаграммасы беріледі.

Хромосомалық аурулар

Гендік аурулар

Оқытылған білімді бекіту: (3-ұпай)

Венн диаграммасын толтырады.

Слайд-12

Слайд-13

Ү.Бағалау.

Оқушыларды жинаған ұпай сандары бойынша бағалау

Бағалау критерийі:

18-20 ұпай – «5»

15-17 ұпай – «4»

12-14 ұпай – «3»

10-ұпайдан кем  - «2»

 Топ басшылары тақтаға шығып, қойған ұпайларын жазады.

Қорытынды баға шығарылады.

Бағаларын күнделікке қойғызады

Слайд-14

ҮІ.Үй тапсырмасы

39-параграфты оқып-білу, сұрақтарға жауап беру, жұмыс дәптерлеріне тапсырмаларды орындау.

Үй тапсырмасын күнделікке жазып, алады.

Слайд-15