«Қостанай қаласы әкімдігінің білім беру бөлімінің

А.М.Горький атындағы гимназиясы»

Қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі                                

Бекболатова Айгүл Адамбекқызы

Қазақ тілі

8сынып

 

Сабақтың тақырыбы: Әбубәкір Диваев

Грамматикалық тақырып: Етістік  түрлерін  қайталау. Тұйық етістік

Сабақтың мақсаты:

1)Білімділік: Әйгілі ақын  бащқұрт халқының перзенті Диваев Әбубәкірдің  өмірі мен шығармашылығы  туралы мәліметтер беру, ақындық ерекшелігіне тоқталу және еңбектерді жайында айту, жан-жақты талдау, деректерді  мұқият оқу еске сақтау. Мәтінді оқу, талдау арқылы оқушылардың көзқарасын қалыптастыру. Өтілген  сабақтың  тақырыбымен байланысын көрсету,өткен сабақтардың лексикалық тақырып бойынша тестілеу арқылы оқушылардың білімдерін тексеру.

2)Дамытушылық: Логикалық ойлау қабілеттерін, ауызекі сөйлеу арқылы сөздік қорын  молайту. Тапсырмалар арқылы шәкірттердің тіл байлығын дамыту және қазақша сөйлеу, жазу шеберліктерін арттыру. Сыни тұрғысынан ойлауға  дамыту.

3)Тәрбиелік: әйгілі ақынның өмір жолын  үлгі ете отырып, балалар  әдебиетінің шығармаларын білуге, құрметтеуге шақыру. Диваев Әбубәкірдің  шығармашылығына мақтанышпен,құрметпен  қарауға тәрбиелеу

Сабақтың көрнекілігі: Диваев Әбубәкірдің  портреті, тірек кесте , тест парақтары, сөздік карта, т.б.

Сабақтың типі: Бекіту сабағы.

Сабақтың әдісі: Мәнерлеп оқу,сұрақ-жауап, ой-түйін жазу,кестені толықтыру

Пәнаралық байланыс: балалар әдебиеті,география,тарих

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі:  

·        сәлемдесу, оқушыларды түгелдеу,

·        жаңа сабаққа  назарларын аудару.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру: 

1.Сұрақ-жауап әдісі бойынша балалар әдебиетінің ақындары  туралы не білетіндіктерін  сұраймын.

2. Өткен тақырыптарды пысықтау мақсатында Әбіш Кекілбаев өмірі мен шығармашылық қызметі жайлы тест сұрақтарын  таратып беремін.

3. Тест жұмысы. Жауап  кілті  тақтаға ілініп, тексеріледі. Бағалау критерилері бойынша оқушылар бірін-бірі бағалайды. Бағаларын бағалау кестесіне қояды.Тест  Әбіш Кекілбаев

1.Әбіш Кекілбаев қай жылы туған?

А)1939ж  В)1935ж  С) 1924ж D) 1905ж Е)1914ж

2.Әбіш Кекілбаевтың  туған жері?

А)Қостанай облысы,Затобол ауданы  В)Семей облысы, Шыңғыстау өңіріС)Маңғыстау облысы, Мырзайыр жері  D) Жамбыл облысы,Жуалы ауданы

Е)Павлодар облысы, Шарбақты ауданы

3.Әбіштің   туған  әкесі?

А)МырзаВ)Кекілбай С) Балғожа D) Алтынсары Е)Ерубай

4.Әбіш Кекілбаевтың   туған  анасы кім?

А)Зере  В)Ұлжан  С)Айсәуле D) Айгерім  Е)Жібек

5.Әбіш Кекілбаев  кімнің тәрбиесінде өседі?

А)нағашының  В)атасының С) тәрбиешінің D) ағаныңЕ)анасының

6.Әбіш Кекілбаев  кім?

А)жазушы  В)суретші  С)ғалым  D) мерген  Е)жауынгер

7.Әбіш Кекілбаев  қай әдебиеттің  көрнекті   тұлға?

А)ауыз әдебиеті  В)орыс әдебиеті   С) ежелгі әдебиеті

 D) шетел әдебиеті  Е)балалар әдебиеті

8. Әбіш Кекілбаев жазушының  томы  қанша екен?

А)10  В)11  С)12 D) 13  Е)14

9. «Халық  жазушысы» дегеніміз не?

А)народный артист  В)народный  жанрС)народный писатель

 D) народный любимец Е)народный  герой

10. Әбіш Кекілбаев  атақтары?

А) «Халық бишісі», «Халық  ақыны»В) «Халық  шебері», «Халық  шешені»

С) «Халық  саяхатшысы» , «Халық  сазгері» D)«Халық  жазушысы», «Халық Қаһарманы»Е) «Халық әртісі», «Халық  әншісі»

11. Халық Әбіш Кекілбаев шығармаларын қалай оқиды?

А)асықпай В)қызыға С) қызықсыз D) ақырын  Е)ерекше

12. Оның  жазған  повестері?

А) «Бір шөкім бұлт», «Шыңырау» В) «Ноян Қоян», «Алуан палуан»

С) «Отпен ойнама», «Орақ-олақ»D) «Менің атым Қожа», «Қайдасың,  Гауһар?»

Е) «Бақыт», «Өмір  көркемдігі»

13.Әбіш Кекілбаевтың  жазған романдар?

А)«Мақал- сөздің мәйегі», «Өрнекті сөз-ортақ  қазына»

В) «Абай Жолы», «Бақытсыз Жамал»  С) «Қазақ солдаты» , «Бала Шоқан»

D)«Үркер», «Елең-алаң»Е)«Парадта», «Сыйлық»

14.Әбіш Кекілбаевтың  жазған әңгімелері қайсы?

А) «Жаман жолдас», «Әке мен бала»  В) «Не деу керек?»,     «Қызғалдақ»

С)«Тасбақаның шөбі», «Ақырғы  аялдама»  D) «Бір шөкім бұлт», «Шыңырау»

 Е)«Абай Жолы», «Бақытсыз Жамал»

15.Кімнің шығармалары биік адамгершілік қасиеттерге  қызмет етіп келеді?

А)Қадыр МырзаӘли В)Әбіш Кекілбаев С)Ыбырай Алтынсарин

D)Өтебай ТұрманжановЕ)Мұзафар Әлімбаев

Кілті: 1-а,  2-с,  3-В, 4-с, 5-е, 6- а, 7-е, 8- с, 9-С, 10-д, 11-в,12-а, 13-д,14-с, 15-в

ІІІ. Жаңа сабақ:

Сабақ жоспары:  

1.   Тест жұмысы.

2.   Жаңа сабақ.

3.   Сөздік жұмыс

4.   Шығармашылық жұмыс

5.   Қорытынды.

6.   Үйге тапсырма

7.   Бағалау.

Жаңа сабақтың тақырыбы мен мақсатын айтып сабақтың жаңа сөздермен таныстырамын.

 

А). Айтылым. Сөздік жұмыс:

а) берілген сөздердің оқылуымен, аудармасымен, қолданылу  аясымен  таныстыру

ә) сөздерді хормен, жекелеп оқытып шығу

б) сол сөздерді қатыстыра отырып, сөз тіркестерін, сөйлемдер құрастыру.(205б.)

Жаңа сөздер

 рухани– духовная                                  өз бетінше – самостоятельно

тарту – подарок                                  шұғылданған – занимался

жариялаған– опубликовал                   аударды- перевел

 

Диваев Әбубәкір (1856-1932ж.ж)

В) Тілдесім. Жаңа сабақты пысықтау үшін:                                      

Диваев Әбубәкірдің  шығармалары жөнінде айту. Диваев Әбубәкірдің  шығармалары ерекшеліктерін  айтып беру. Диваев Әбубәкір шығармаларының  тақырыбы мен маңызын  жайында айтып беру Берілген мәтінді оқып, мәтіннің  ішінде кездескен етістік сөздерді анықтап,талдау жасау. Ол үшін арнайы дайындалған семан-тикалық карталарды әр-топқа бір-бірден үлестіріп беремін де, берілген  етістіктерді берілген  тұйық етістіктегі  сыңарын табу.

етістік

туып-өсу

үйрену

тұру

бітіру

жасау

Жасаған

 

 

 

 

 

туып-өсіп

 

 

 

 

 

бітірген

 

 

 

 

 

үйренген

 

 

 

 

 

тұрған

 

 

 

 

 

Семантикалық карта №1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Семантикалық карта №2

етістік

шұғылдану

етіп жариялау

жинау

аудару

меңгеру

меңгерген

 

 

 

 

 

етіп  жарияланған

 

 

 

 

 

жинады

 

 

 

 

 

аударды

 

 

 

 

 

щұғылданған

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Кестені толтырыңдар.

С) Айтылым. Тіл жаттықтыру кезеңі.  Ой толғау. Диваев Әбубәкір тақырып бойынша  тақтада мен дәптерге тірек сызбаны  құрастырып  жазу.

   

 

 

 

 

(қазақ балаларына өлшеусіз рухани жинақтаушы,  башқұрт халқының перзенті,

Орынборда өскен, өз бетінше қазақ тілін үйренген, Орынборда кадет корпусын бітірген,  қазақ халқының ауыз әдебиетінің шығармаларын жинаған, 100-ден аса еңбекті жарияланған, шешендік сөздерді  жинады, «Алпамыс  батыр», «Ер Тарғын», «Қобыланды батыр», «Едіге», «Ер Сайын», «Бекет батыр», «Шора батыр», «Қамбар батыр» эпостық жырларды, Асан Қайғы туралы аңыздар жинады, еңбектерді басып жариялады,орыс тіліне аударды,өзбек,парсы,тәжік тілдерін меңгерген)

 

ІІІ. Өзіндік жұмыс. Айтылым.

üДиваев Әбубәкірдің  туралы берілген сұрақтарға жауап беріңдер.(ауызша)

- Әбубәкір Диваев  кім?

- ...

- Қазақ балаларына   нені  жинады?

- ...

- Диваев Әбубәкірдің  есімі немен  белгілі?

- ...

- Ол  қай  халықтың перзенті?

- ...

- Ол қазақ тілін қалай меңгереді?

- ...

-  Ол қандай тілдерді  меңгереді?

- ...

- ӘбубәкірДиваев қандай еңбектер жинады?

- ...

- Жинаған эпостық жырларды атаңдар.

- ...

- ӘбубәкірДиваев жинаған еңбектерін қай тілге аударды?

- ...

- Балалар  үшін кейбір шығармаларын орыс тіліне аударды ма?

- ...

üГрамматикалық тақырып бекіту: Етістік  түрлерін  қайталау. Тұйық етістік

деп етістіктің негізгі қалпын айтады. Етістіктің түбіріне –у жұрнағының жалғануы арқылы жасалады.

Мысалы: аударды – аудару, жап - жабу

             Біледі-  білу,  барды - бару

IV. Шығармашылық жұмыс:

Диваев Әбубәкірдің қазақ балаларына  өлшеусіз рухани тарту жасаған еңбегі ерекше деген тақырыпқа ой - түйін жазу. Шектеулі уақыт беріледі. Осы уақыт ішінде оқушылар өз ойларын хатқа түсіреді. Уақыт біткен соң жазған ой - түйіндерін оқыту, бағалау.

V. Сабақты  бекіту: Жаңа сабақты сұрақ-жауап әдісі арқылы қорытып, бекіту.

VII. Үйге тапсырма беру: Жаңасөздерді 205б жаттап келу, Диваев Әбубәкір  туралы мазмұндау, етістік  түрлерін, тұйық етістік қайталау

VIII. Оқушылардың білімдерін бағалау. Бағаларын күнделіктеріне, журналға қою. Сабаққа белсенді қатысып отырған оқушыларды мадақтау.