Бигазиева Алия Махсотовна БҚО Теректі ауданы тарих пәні мұғалімі Күні Қазақстан тарихы      7  сынып                                Сабақ № Сабақтың тақырыбы: §28. Әбілқайыр хандығы                            Жалпы мақсаты: А. Әбілхайыр хандығының құрылуымен, оның жер аумағымен танысады. В. Әбілхайыр хандығының нығаюы  жайлы мәлімет алып, оның қалай әлсірегендігіне талдау жасайды. С Әбілқайыр хандығының жүргізген саясатына баға бере алады. Оқунәтижелері: А. Әбілхайыр хандығының құрылуымен, оның жер аумағымен танысты. В. Әбілхайыр хандығының нығаюы  жайлы мәлімет алып, оның қалай әлсірегендігіне талдау жасады. С Әбілқайыр хандығының жүргізген саясатына баға бере алды. Түйіндіидеялар: Сұраққажауапберуарқылытақырыптымеңгереді. Тапсырмаларды өз деңгейінде орындайды. Әр топ өздеріне берілген тақырыпшаны оқып, әр топтың қорғайды. Мәртебесі жоғары және мәртебесі төмен сұрақтар беру арқылы оқушылардың білімі сыналады Сабақ кезеңдері: І. Кіріспе Уақыты: 5 минут                                                   ІІ. Тұсаукесер Уақыты: 5 минут         Негізгі бөлім Уақыты:   25 минут                                                                         Қорытынды Уақыты: 7 минут                             Бағалау Уақыты: 2 минут         Үйге тапсырма ақыты: 1 мин Ұйымдастыру  Топқа бөлу.Ерте орта ғасырлардағы мемлекеттер бойынша бөлу.  Шаттық шеңбері. Тренинг. Сенің болашағың» Мақсаты: Қатысушылардың өзіндік танымын, өз болашағына деген сенімін қалыптастыру. Жүру барысы: Дәстүрлі амандасуымызды біз бүгін «Сенің болашағың» ұранымен жүргіземіз. Бір-бірімізге амандаса тұрып, болашаққа кішкене болжам жасауымыз қажет. Мысалы, «Салем, Айнур менің ойымша сен .....».   Үй тапсырмасын тексеру Ò  Ноғай Ордасы қашан құрылды? Орналасқан жерін айтып бер. Ò  Сарайшық қаласының іргесі қашан  қаланды? Қай ғасырларда қала гүлденді? Дәлел келтір. Ò  Ноғай Ордасының аты неліктен осылай аталған? Ò  Ноғай Ордасының негізін қалаған кім? Ò  Ноғай Ордасы халқының негізгі құрамы қандай?   Стикерлер тобы. Бұл қалай жұмыс істейді: 1. Әрбір топқа жұмыс парағы берілді. Сұрақ/тақырыпты оқып, жауап ретінде стикерде фактілерді қосу қажет (2 минут ішінде). 2. Уақыт аяқталар шақта, парақ сағат тілінің бағыты бойынша  келесі топқа беріледі, оның қатысушылары оған өзінің стикерлерін іледі.  3. Барлық топ парақтармен жұмыс істеп болған соң, тапсырма орындалды деп есептеледі.  Ò  Ноғай Ордасының қоғамдық құрылысын ата. Ò  Едіге саясатының басты бағыттары қандай? Ò  Ноғай Ордасының ыдырау себептері. Тақырыпқа шығу «Ой қозғау»                                                                                          Жетекші  сұрақтар беремін. /диалогтік оқыту/ * Сібірдің ұлан-байтақ жерінде ежелден қандай тайпалар мекендеген? (Түрік) * 1428ж. Батыс Сібірге жорыққа шығып басып алған кім? (Әбілқайыр   Әбілқайыр 1412-1469жж. Шыңғыс ханның 10- ұрпағы Жазба деректерде: Әбілқайыр хан, Әбілхайыр қаған, Ұлы хан, Бузырг хан, Хазірет Бузырг хан Әбілқайыр ханның 10 атасы. Шыңғыс хан,  Жошы хан,   Шайбан,   Баһадүр,    Жошы-Бұқа,    Базағұл, Мың-Темір хан,    Болат,   Ибрагим,   Дәулет-шейх,   Әбілқайыр хан.   Әбілқайыр хандығының құрылуы Орталығы:  Тура қаласы (1428-1431)                        Орда Базар (1431-1446)                        Сығанақ  (1446-1468) Деректер: * Осман Кухистанидің  «Тарихи Әбулхайырхани» еңбегінде жазылған. * Өзбек ұлысы, Өзбек хандығы, Әбілхайыр ұлысы, Қыпшақ хандығы,  Әбілқайыр хандығы   Картамен жұмыс. Әбілқайыр хандығының жер аумағы. Оқулықпен жұмыс.  Топпен жұмыс. Оқулықтағы мәтінмен жұмыс жасай отырып, постер әзірлейді. Топта талдап, қорғайды. Тақырыпты ашып, баяндайды. Қызыл қалпақ 1. Халқының этникалық құрамы (Менің түйсігім маған не дейді?) Ақ қалпақ 2. Әбілқайыр ханның жорықтары (Менде қандай ақпарат бар? Цифрлармен, фактілермен ойларыңызды айтасыз.) Көк қалпақ 3. Хандықтың әлсіреуіне қандай себептер болды?     (Қорытындылау) Әбілқайырханныңжорықтары •      1430ж. Шайбани әулетінің билеушілері Махмұд- Қожаны, Мұстафа ханды, Маңғыт әмірі Уақас биді жеңді. •      Хорезм мен Сыр бойына сәтті жорықтар жасайды. •      1431ж. Екіретүпте Тоқа-Темір ұрпақтары Ахмет хан мен Махмұд хан иеліктерін тартып алады. ХVғ. 40 жж. Балқаш өңірінің батысын өзіне қосып алады. •      1456-1457ж. Үз Темір бастаған ойраттардан жеңіледі. Қызыл қалпақ.                  Сөздер банкісі                                         Қажетті сөздер      Тобыл, Өзбек ұлысы, Әмір Темір, Әбілқайыр, Жәнібек, Ертіс, Ерзен, Керей сұлтан, Балқаш, Махмұд-Қожа, Мүбәрак, Ұрыс хан, Арал теңізі, Сырдария, 92 ру-тайпа       Көк қалпақ. Қазақ хандығының құрылуына  Әбілқайыр ханның әсері тиді ме? Ақ қалпақ. Суретпен жұмыс. Ойрат жауынгері. Шайқас. Бодандық қамыты. Топты бағалау: Қол шапалақтау, мадақтау , кері байланыс. Өзін-өзі бағалау §28. Әбілқайыр хандығы    «Иә», «Жоқ» тестін құрастыру. Семантикалық карта жасау Әбілқайыр ханның ұрпағы Мұхаммед Шайбани хан туралы деректер жинастыру. Екі жұлдыз, бір ұсыныс.