Сабақтың тақырыбы: Жыныс генетикасы

Сабақтың мақсаты: Білімділік: Генетика ғылымының зандылықтарын ұғынуға, жыныстың анықталуының генетикалық механизмі мен жыныспен тіркесіп тұқым қуалау жөнінде білімдерін тереңдету.

Дамытушылық: Оқушылардың дүниетанымын қалыптастыру, өзін-өзі дамытуға тәрбиелеу, өзіне деген сенімін арттыру, іздендіру.

Тәрбиелік: Өз бетінше дұрыс, адамгершілік тұрғысынан жауапты шешім қабылдауға қабілетті жеке тұлға тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақ әдісі: топқа бөлу, сұрақ- жауап, топпен жұмыс, жұптық жұмыс, тірек сөздермен жұмыс, дискуссиялық өрнек, есептер шығару, сәйкестендіру.

Сабақтың көрнекілігі: Мультимедия, электрондық оқулық.

Сабақтың барысы: I.Ұйымдастыру. А) Топқа бөлу.

таңдағандар – лидерлік қабілеті бар, алдына қойған мақсатына жететін басқарушылық қабілеті басым жандар

Оқушылар қораптан геометриялық пішіндерді таңдап (үшбұрыш , дөңгелек, шаршы) алып жұмыс орындарына отырады.

таңдағандар – өте еңбекқор, төзімді , өз жұмысының шебері,

бастаған істі аяғына дейін жеткізетін жандар.

таңдағандар – өте мейірімді, басқаның қайғысын да қуанышын

да бөлісуге даяр тұратын жандар.

В) Бағалау өлшемдерін таныстыру.

«5» - 25 -31

«4» - 15 -24

«3» - 7 - 14

II. БІЛІМ ЖҮЙЕСІ: 1. Көпір сұрақтар : ( жеке жұмыс) 2 ұпай

1. Генетика ғылымы нені зерттейді ? – тұқым қуалаушылық пен өзгергіштікті

2. Моногибридті будандастыру дегеніміз не? – бір ғана жұп белгілерінде айырмашылығы бар ата аналық формаларды будандастыруды атаймыз. Мыс: асбүршақтың сары және жасыл түсі.

3. Дигибридті будандастыру дегеніміз не? – екі жұп белгілерінде айырмашылығы бар ата аналық формаларды будандастыруды атаймыз. Мыс:сары тегіс, жасыл кедір – бұдыр.

4. Мендель заңдары. – І заңы біркелкілік заңы. ІІ заңы ажырау заңы. ІІІ тәуелсіз ажырау заңы.

5. Толық және толымсыз доминанттылық дегеніміз не? – Мендельдің бұршаққа жүргізген тәжірибелеріндегі байқалған құбылысты толық даминанттылық деп атайды, ал гетерозиготалы ұрпақтан толық доминанттылық байқалмай, аралық сипатта болады, оны толымсыз доминанттылық дейді.

6. Т.Морган заңы. – Т.Морган жеміс шырыны дрозофилаға тәжірибе жасау арқылы «Тіркес тұқым қуалау заңын ашты»

7. Кроссинговер дегеніміз не? – Гомологті хромосомалардың бөліктерінің өзара алмасуы немесе хромосомалардың айқасуы.

8. Цитоплазмалық тұқым қуалау дегеніміз не? – жасуша ядросында болатын хромосомалардан тыс, оның цитоплазмасында орналасқан органоидтердің құрамындағы гендер арқылы жүретін тұқым қуалау.

9. Генетикалық карта дегеніміз не? – Хромосомадағы жеке гендердің орналасу ретін көрсететін сызба.

10. Аллельді емес гендердің өзара әрекеттесуінің неше типі бар? – Төрт. Комплементарлық, эпистаз, полимерия, көп аллельділік.

11. Комплементарлық әсер дегеніміз не? – Екі немесе бірнеше аллельді емес доминантты гендердің бірін бірі толықтырып, жаңа белгіні жарыққа шығаруы.

12. Эпистаз дегеніміз не? – Бір ген екінші генді басып, оның белгісін жойып жібереді. Басымдық қасиет көрсететін генді супрессор деп атайды.

13. Полимерия дегеніміз не? – Бір белгінің дамуын қуаттайтын бірнеше аллельді емес гендердің бірігіп қызмет атқару құбылысы.

14. Көп аллельділік дегеніміз не? – Хромосоманың ген орналасқан бөлігі бірнеше рет мутацияға қшырауына байланысты , ол генні бірнеше рет қайталануы.

15. Ген дегеніміз не? – хромосоманың белгілі бөлігінде орналасқан тұқым қуалау ақпаратының өлшем бірлігі.

16. Адамдағы хромосома саны – 46

Мұғалім: Табиғат құпиясы таусылған ба?

Кездесер тірі ағзалар екі дара,

Аталық пен аналық жыныстардың

Біледі құрылысын жеке дара.

Білсеңіз айтыңызшы , бұл қай сала? ЖЫНЫС ГЕНЕТИКАСЫ

III. ТҮСІНІК ЖҮЙЕСІ : Жыныс генетикасы. ( күн жады мен тақырыпты дәптерге жазу)

Мұғалім: Жыныстың анықталуының генетикалық механизімі бойынша түсіндіреді. 10 ұпай.

Оқушы: Баршамызға белгілі табиғатта кездесетін тірі организмдердің арасындағы аталықтар мен аналықтардың арақатынасы шаммен тең, яғни 1:1 қатынасындай. Осы құбылысты қалай түсіндіруге болады?