Уруок темата:             Олонхо – саха норуотун бар5а баайа.

             С.С. Васильев – Борогонскай «Эрчимэн Бэргэн»  олонхото.

Сыала : олонхо саха норуотун героическай эпоьын быьыытынан билиьиннэрии, С. Васильев «Эрчимэн Бэргэн» олонхотун уерэтэн олонхо бараммат баайын тыл сумэтин инэринии.

. Олонхо муудараьыгар тирэ5ирэн о5ону айыл5атын алтыьан иитии:

    1.О5ону сиэргэ-майгыга иитии ситимэ

Сыала: сиэрдээх майгы, отуор олохсутуу.

- сиэрдээх майгыга иитии: бэйэ холобурунан уэрэтии; Айыы суолун тутуьар угэс; кырдьа5аска сыьыан; кыыс-уол сыьыана; айыл5а5а сыьыан; обугэ угэьин харыстааьын; амарах быьыыга уэрэтии; дьон-сэргэ ортотугар сылдьыы; таланы ытыктааьын4 ыалдьытымсах буолуу4 тороппут уонна о5о сыьыана; киэн-холку майгыны иитии.

 2.О5ону идэ5э сыьыарыы. Айымньылаах конул улэьит киьи оноруу ситимэ.

Сыала: Уэрэ5и оро тутуу. Оонньуу-уэрэх утумун тутуьуу.

-уэрэнэ уэрэнии, улэ араас корунэр уэрэтии, сатабылы, дьо5уру олохсутуу, уэрэххэ – улэ5э  курэхтэьии, уэрэ5и, сынньаланы дьуэрэлээьин, тулуурга уэрэтии, мындыр буолуу, санааны тумэргэ уэрэтии, сомо5олоьуу тыыныгар иитии.

3.О5о айыл5атын кытта алтыьан иитии ( природосообразность воспитания)

Сыала: о5ону торообут-уэскээбит айыл5атыгар дьуэрэлээн, ис айылгытын аьан арыйан, уйул5атын урэйбэккэ иитии.

- аныгы олоххо сыьыаран о5о бэйэтин суолун булунарыгар – дьон ортотугар сатаан сылдьарга, ирдэбили тутуьарга, тулуйумтуо, туруулаьымтыа, олоххо дьулуурдаах, барыга-бары сатабыллаах буоларын ситиьии. Бу – торообут айыл5аттан, торообут дьиэтиттэн, ийэ тылыттан, торут угэстэн, торут култуураттан тахсар турук.

О5ону айыл5атын альыьа иитии принцибэ уолу а5а, кыыьы ийэ буоларга бэлэмнээьин.

4.О5ону кэрэ5э уьуйуу, айар талаанын аьан арыйыы

Сыала: о5ону кэрэ ыранан угуйуу – норуот айымньытыгар, олонхо5о, остуоруйа5а.

- о5о иэйиитин уьугуннарыы, ко5улээьин, комолоьуу. Айыл5а кэрэ эйгэтин киллэрии, дьарык, торуччуну били, тутуьуу, сиэрдээх олох. Сыьыан угэстэрэ, култуурата.

5. О5о5о удьуор тыынын инэрии, дьулуурга уьуйуу.

Сыала: о5ону дэгиттэр киьи оноруу.

- торообут тыл баайа, тылы тилиннэрии. Сайыннарыы угэьэ, сиэрдээх олох угэстэрэ, айылгы ойдобулэ, уэрэ5э. эрэл, итэ5эл, таптал, торообут дьиэ, дойду.

Манан сиэттэрэн учуутал уорэнээччитин кытта улэтин хас да этапка араарар то5оостоох:

1 этап: о5о кыа5ынан, сааьынан корон септеех теманы талыы. Манна литература, араас источниктар бааллара учуоттаныллыахтаах.

2 этап: программа ис хоьоонунан улэни са5алааьын, теманы хомуйуу, анализтааьын, тугэх сыалы булуу.

3 этап: булуллубут теманы ырытыы, илдьиритиьии.

4 этап: улэни о5ону кытта оссо диринник ырытыьыы, ал5астары учуоттаа-ьын, проблема туруорунуу, ситимнээх сананы сайыннарыы.

Уруок хаамыыта:     - тэрээьин чаас

                                     - Сана теманы быьааран билиьиннэрии

                                     - Олонхо    ис номо5ун кытары билиьиннэрии

                                      -  «Эрчимэн Бэргэн» олонхону аа5ыыга киирии

                                     -  биирдиилээн  тылы сайыннарар улэлэр

                                     -  литературнай викторина

                                      - уруок тумугэ

                                     - сыана туруоруу.

Уруокка  кыттыыны ылаллар:    6 -7 кылаас уерэнээччилэрэ

                                                             Оскуола библиотекара Лукинова М.П.

   Уруок  тэриллэрэ:   1. «Олонхо ус дойдута» - слайд

                                       2. «Олонхо бараммат баайа – тыл»- слайд

                                       3. Литературнай викторина – слайд

                                       4. Олонхо5о аналлаах сана тахсыбыт кинигэлэр

                                       5. Саха  былыргы иьиттэрэ – хомуостара

                                       6. Саха атын киэргэллэрэ

                                       7. Уерэнэр учебниктар.

Уруокпут  1 этаба:   - Чэйин, эрэ билсиьиэхэйин эрэ!».

 -  Учуутал  нохтолоох тойон сурэхтэн уерэнээччилэри кытары  истинник дорооболоьуута: «Аламай кун айхалынан, утуе кун уеруутунэн, дирин билиини инэринэбит, саха кутун тустуубут».

                                      - Учуутал  уруок тематын, сыалын – соругун кытары билиьиннэрэр.

                                      - Уруокка кыттыыны ылар оскуола библиотекара                       Лукинова М.П. 

                                      - уруок этаптарын ырытан бол5омтону тардар.

Уруок 2 – с этаба–: «Олонхо дойдутугар айан» - оскуола  библиотекара Лукинова  М.П. «Ус дойду аанын сэгэтэн...» диэн ааттаан уерэнээччилэргэ слайданан кердерен кэпсиир.

 Максимова Т.Г. «Эрчимэн Бэргэн» олонхону ырытан сурун ис номо5ун дакаастыыр. Олонхону  аа5ыыга киирии.

Уерэнээччилэр : Петухова Оксана, Новгородова Лена сахалыы  танастаах

кэлэн ейтен нойосуус аа5ан иьитиннэрэллэр. Ол кэннэ   Лена   Новгорода Эрчимэн Бргэн ханна сутэ сылдьыбытын   тойуктаан иьитиннэрэр.

Оксана Петухова «Эрчимэн Бэргэн» олонхо сирин – дойдутун нууччалыы аа5ан билиьиннэрэр.

Уруок 3 –с этаба: « Угуьу аа5ыан – элбэ5и билиэн».

1.      Учебнигынан улэ . Олонхоттон Эрчимэн Бэргэн уескээбит сирин – дойдутун, дьонун туьунан уус – ураннык кэпсээьин.

2.      Словарнай улэ:  сиксик, туймуу,ана5ас,ас, кемускэ, сээркээн сэьэнньит, куьэнэ,тусаьа, эмньик кулун, Урун Аар тойон, иэримэ дьиэ.

3.      Литературнай викторина- слайданан улэ.

4.      Уруогу чинэтии – мин тугу биллим?

                                - мин тугу ситистим?

                                - мин туохха уерэнним?

                               5.  Уруокка    мин ситиспит сыалым тугуй ?– проблемнай ыйытыынан уруок тумугэ

                                6. Дьиэ5э улэ :  атын олонхолору уларсан ырытан аа5ыы.

                                  7. Сыана туруоруу.