Пайдалы қазбалар кен орындарында шоғырланды.Мысалы:мұнай,көмір,темір кен орындары.                                                                                                                                                                Металл және олардың қоспалары араласқан тау жынысы кен деп аталады.                                         Картамен жұмыс.Қазақстанның физикалық картасынан немесе Қазақстанның пайдалы қазбалар картасынан шартты белгілеріне қарап темір,мыс,алтын,алюминий,никель және басқа көптеген кендердің  шығатын жерін анықтау.                                                                                                                                    Пайдалы қазбалар әртүрлі әдіспен өндіреді.Жердің терең қойнауындағы кенге жету үшін шахта  қазады,ал жер бетіне жақын жатқандары ашық карьерден алынады.                                                                                                                                   Өндеудің түрлері:тазарту,бұрғылау,үгіту,тегістеу;сұрыптау.                                                                          Мұнай,табиғи газ-бұрғылау арқылы өндіріледі.                                                 Көмір,шымтезек,саз,құм-бастапқы қазып алынған күйінде пайдаланылады                  Тазарту,сұрыптау,тегістеу,үгіту сияқты қарапайым өндеуден тұз, асыл тастар өтеді.     Металдарды кеннен айырып алу үшін металлургия зауыттарында қорытуға тура келеді.