Сабақтың тақырыбы: Бестас ойыны

Сабақтың мақсаты:

1. Бестас ойынын үйрету.

2.Ойын барысында балалардың қызығушылығын арттыру, ой-өрісін дамыту.

3.Оқушыларға ұлттық тәрбие бере отырып,шапшаңдыққа, дәлдікке, тездікке тәрбиелеу.

Сабақтың көрнекілігі: бес домалақ тас.

Сабақтың жүрісі: Ұйымдастыру бөлімі. Кіріспе бөлімі. Жаңа сабақ. Қорытынды бөлімі.

I.Ұйымдастыру бөлімі

Сәлемдесу.Кезекші рапортын тыңдау.Жаңа сабақты таныстыру.

II. Кіріспе бөлімі:

Қазақтың ұлттық ойындары өте көп.Сол ойындардың бірі «Бестас».

Ол еңбек құралдары ағаш,тас,сүйек болып келетін ғасырларда пайда болған.Жас өспірімдерден бастап ересек адамдарға дейін

ойнайтын ойын. Ойынға керекті зат бес асық немесе кішірек бес домалақ тас.Ойынды кімнің бірінші болып бастайтынын шешу үшін ойынға қатынасушылар кезектесіп бес тасты алақандарына салады да,жоғары серпіп жіберіп, алақандарының сыртымен тосып алады да,қайта серпіп жіберіп,ендігі кезекте қолды серпе қаршып алады.Ең көп қағып алған ойыншы бірінші кезекті алады да,қалғандары да сол ретпен кезекке тұрады.Бұл ойынның бірнеше тәсілі бар.

Ойынға қатынасушылар дөңгелене отырады.

III.Жаңа сабақ

Ойынның бірінші тәсілі:

1-Бірлік: Ойыншы бес тасты еденге шашырата тастайды да,ішінен бір тасты таңдап алады.Алған тасын жоғары серпіп жіберіп ,жерден бір тасты іліп алып,лақтырған тасын қайта қағып үлгереді.Жерден алған тасын жанына қойып,сол тәсілмен, екінші, содан соң үшінші, төртінші тастарды бір-бірлеп іліп талып отырады.

 2-Екілік : Бес тасты еденге шаша тастап ішінен өзіне қолайлы бір тасты алады да, жердегі тастарды екі-екіден қағып алады.

3- Үштік: Тастарды жерге шашып тастайды да,бір тасты жоғары лақтырып,үш тасты бірге, бір тасты жеке қағып алады.

 4-Төрттік:  Бес тасты қолына алады да,біреуін жоғары лақтырып, ол келгенше төрт тасты жерге қойып үлгеріп,жоғары лақтырған тасын қағып алады. Содан соң ол тасты жоғары қарай қайта лақтырып,жерге қойған төрт тасты жинап алып,жоғары лақтыған тасты қоса қағып алады.

5- Жалақ:  Бес тасты уысыны алып,бірін жоғары қарай лақтырып жіберіп, тасты алақанына қыса ұстап,шынашағымен еденді үш немесе бес рет (ойыншылардың алдын ала келісімі бойынша) сипап өтіп лақтырған тасын қағып алады.

6-Алақан:  Бір тасты лақтыра отырып ,қалған төрт тасты бір-бірлеп екінші қолдың алақанына жинайды.

7-Төрт  бұрыш: Төрт тасты төрт жерге қойып ,яғни төрт бұрыш жасап қойып,содан соң бір тасты биіктікке лақтырып,тастардың төртеуінде жинап қағып алуы керек.Төрт бұрыштың үлкендігі ойыншылардың өзара келісулері бойынша белгіленеді.

 8-Арттан тастау: Бұл ойында жерден бірінші тасты қағып алған соң,екінші тасты жерден қағып алу үстінде бірінші тасты қолдың артынан жерге тастау керек. Үшінші тасты қағып алу үстінде екінші тас тасталады. Барлығын тастап болған соң жердегі тастардың бәрін тұтас жинап қағып алу керек.

9-Үндемес:  Бұл ойынның шарты бойынша қақпа тасты қағып алғанда,ол алақандағы басқа тасқа соғылмауы керек. Ойынның шарты бойынша үндеместі ойнаған кезде ойыншылардың өзі үндемей отыруы керек. Ал басқа ойыншылар ойынның осындай жағдайын пайдаланып,үндеместі ойнап отырған ойыншыны күлдіртуге тырысады. Ойыншы күліп жіберсе,сол арда ойнауын тоқтатып,келесі ойыншыға беруге тиіс болды. 10-10-Сарт-сұрт: Бұл ойында бірліктегі сияқты әрбір тас бір-бірлеп қағып алынады. Бірақ қақпа тас пен жерден алынған тастың бір-біріне соғылғаны естілуі керек.

11- Қаршу: Ойыншы бес тасты жерге иіріп тастап,қақпа тасын қолына алып,қалған төрт тасты бір-бірлеп қаршып қағып алады.

12- Нәби:  Сол қолының бас бармағы мен сұқ саусағынын жерге тірей қақпа жасап ұстайды да,оң қолымен сол қолдың сыртынан бес тасты алға иіріп тастап, қақпа тасты қолына алады.. Ал басқа ойыншылар жердегі төрт тастың біреуін нәби(ата) сайлайды. Нәби ойыншылардың өзара келісулері бойынша не алдыңғы ,не арт жақта жатқан тастардың бірі болады. Ойыншы нәбиді ең соңында,яғни басқа тастарды қақпадан өткізіп болғаннан кейін өткізеді. Ойынның шарты бойынша басқа тастарды нәбиге тигізіп алмай,бір-бірлеп өткізу керек.

Ойынның ережелері.

 1.Бес тасты жоғары лақтырып,қолды олардың сыртынан айналдырып келіп қағып алу керек.

2.Бес тасты түгел жоғары лақтырып,қолдың сыртымен тосып алып,одан қайта лақтырып,қаршып ұстау керек. Қанша тасты түсірмей қаршып алса,әр тастан 10 ұпайдан жинайды. Егер бес тасты түгел қаршып алса,онда 50 ұпай алады деген сөз.

3.Бес тасты түгел жоғары лақтырып ,қолдың сыртымен тосып алып,одан қайта лақтырып алақанмен қағып алу керек.Бес тасты қаққан кезде басқа тастарды қозғалтуға болмайды және қақпа тастарды түсіріп алмау керек. Ойыншы ойын шартын бұзғанға дейін ойнай береді.Тек ойын шарты бұзылған жағдайда ғана келесі ойыншыға кезек тиеді.Ал келесі өз кезегінде ойынды бұрын өзі тоқтаған жерден жалғастырып кетеді. Мысалы, қаршуға жетіп, ойынның шартын бұзып алған ойыншы өз кезегі келгенде ойынды қаршудан бастайды.

IV. Қорытынды бөлім.

Тастарды жинақтап,қол жаттығуларын жасату.

Ойыншыларды бағалау.

Үйге тапсырма беру. Бестас ойынын үйреніп келу.

Сабақ  аяқталды.