Тэрилтэлэринэн Кыайыы 65 сылыгар, Учуутал сылыгар  аналлаах фестиваль – конкурс

 «Мичил» уһуйаанын кэнсиэрин сценарийа.

 

Үтүө киэһэнэн күндү Күппүт олохтоохторо! Бүгүңңү дьоро киэһэбит  Улуу Кыйыы 65 сылыгар, Учуутал сылыгар уонна оскуола иннинээђи ођону иитии – үөрэтии кыһата Саха сиригэр тэриллибитэ 90 сылыгар анарар.

А5а дойду сэриитин ветеранын, убаастабыллаах Давид Никитиһы уонна тыыл, улэ ветераннарын, ођону  иитии – үөрэтии кыһатыгар үлэлии сылдьар бар дьоммутун бу үөрүүлээх . Ба5арабыт эьиэхэ кытаанах доруобуйаны, дьоллоох, эйэлээх уьун оло5у!

Эђэрдэ тылын тиэрдэр «Мичил» уһуйааммыт заведующайа Моисеева Наталья Ивановна. 

Сыанађа сайыңңылыы сайылык обраһа: сэргэђэ ат баайыллан, хатың мастар саламалаах  тураллар. Сайыңңы фон музыка тыаһыыр: чыычаах ырыата, кэђэ куолаһа, хомус тыаһа иһиллэр.  Сыанађа сайылык дьахталлара киирэн кэлэллэр: ким ыађастаах, ким тууйастаах, ким чаппараахтаах  киирэн атах тэпсэн олорон кэпсэтэллэр, сэһэргэһэллэр. (чуумпу, дьоллоох олођу көрдөрөллөр)

Хоһоон:  Сэмээр сиккиэр тыалынан

Сэбирдэђи хасматар,

Сырыал күнүн уотунан

Сырылата куйааран, -

Илгэ сайын кэллэ.

Кыынньа көөймүт арыылаах

Кымыһынан дьалкыйан,

Көрдөөх-нардаах оонньуулаах

Күндү кэммит барахсан, -

Кэрэ сайын кэллэ.

Сылыбырас самыырын

Сыыйда уулаах былыта,

Аста дьарђаа кустугун

Алаарыйар халлааңңа, -

Үтүө сайын үүннэ.

Солко нуолур от ситэн

Суугуннура долгуйда,

Бурдук арыы саһаран,

Будьуруйан тађыста, -

Быйаң сайын буолла.         (Д. Васильев)

Эмискэ сэрии тыаһа (автомат, саа, танка, самолет)  иһиллэр. Бары куттанан аймана түһэллэр, онтон биллэрии иһиллэр. Ону истэн айманаллар, ытаһаллар – соңоһоллор.

Бу бириэмэђэ тыллар: 

Вставай, страна огромная,

Вставай на смертный бой,

С фашистской силой темною

С проклятою ордой!

Сыанађа эмээхсин (Дарья Кондратьевна) көмүлүөк оһођун иннигэр тиийэн олорор. Уола (Сергей Николаевич) киирэн кэлэр:

- Ийээ, мин баран эрэбин.

- Тоойуом, кэл, аттыбар олоро түс эрэ.

 

ТӨРӨППYТ АЛГЫһА.

 

Ођобут бэлиэ киhи:

Уңуохтаах көнөтө,

Былчыңнаах кытаанађа,

Сырыылаах сыыдама,

Өргөстөөх харахтаах,

Өрүөл көтөрбүт!

Дьэ, кытаат –

Санаммыт санаађын мөлтөтүмэ,

Туппут илиигин ыhыктыма, 

Yктэммит сүhүөххүн хамсатыма

Туохтан да толлума!

Түүңңү түүлбүт үчүгэй,

Күнүскү биппит дьоhун.

Эйиэхэ, көмүс күөрэгэйбитигэр

Алгыс тылы биэрэбит:

«Алгыс баhа сыалаах»

Бу баран сылдьарың

Усталаах – туоратыгар

Уоттаах буулдьа таппатын,

Уhуктаах тимир хоппотун,

Сыттаах дьаат сыстыбатын!

Иңсэлээх илиэhэй,

Хаанымсах өстөөх

Сидьиң сэриитин ураты

Харса суохтук

Хардыылаан киирэңңин:

Аан өттүттэн алдьат,

Түгэх өттүттэн дьөлөрөт,

Yрүт өттүттэн үрэй!

 

Алгыс кэннэ бараһаайдаһаллар, аргыый тахсан бараллар.

 

Пароход тыаһа иһиллэр. Сыанађа үс маңан былааттаах кыргыттар (Клавдия, Сардана, Шура) тахсаллар. Кыргыттар Алдан өрүс кытыытыгар киирэн эрэр курдук көстөллөр. Далбаатыы тураллар.

Ведущий:

Память о павших свята.

 

Был ясный день июльский,

Сияло солнце высоко,

Трава, слегка качаясь, зеленела,

Пестрели яркие цветы.

И юным сенокосчицам «Коммунны»,

Смешливым маленьким девчушкам

Было радостно начать

Привычным ставшим труд на Тёлбе.

Бригадир их дядя Петр Винокуров

Прискакал из села родного Кюпцев.

Молчаливый, грустный вид его

Встревожил маленьких девчонок.

Сказал он тихо: «Сегодня провезут их мимо, ждите,

Ваших старших братьев и любимых

На барже-пароходе везут их из улуса».

Стало тихо…

Березки вековые закачались

Цветы поникли, потемнело солнце,

Подкрались и закрыли тучи небо.

Девчонки, взрослые работники покоса

Все пошли на берег

И шаг их был унылый.

Пришли и ждут. Стояли долго.

Шелестели волны,

Тревожно перекликались чайки.

Все ждали пароход.

Вот он идет, везет свой груз тяжелый.

Живой товар, чтоб бросить в жерло

Прожорливой войны.

Заплакали девчонки.

-Варя вон они, ты видишь?

-Вижу, Анка.

Все увидели своих родных.

С баржи им замахали,

То был их взмах прощальный

Родным местам, сестренкам милым

-Прощайте все, пишите письма.

-Ждите нас!

-Живите хорошо!

-Растите быстро, помогайте мамам!

Неслось с баржи, их отгоняли

Накренился пароход уж сильно.

 

А девочки-малышки все им махали,

Белые платочки с головы сорвав,

От слез уж вспухли лица

Сердца их разрывались,

Предчувствуя ужасную беду,

Разлуку верную и боль утраты.

Померкло солнце. Горе было сильно.

Все молча плакали.

Уехали все лучшие сыны

Колхозов «Путь коммуны» и «Чапаев»

С «Большевика» уехали немало.

Самых умных, добрых и красивых

Сильных духом, верных сердцем

Война здесь выбирала

Цвет земли родной,

Гордость стариков седых,

Надежду, радость матерей,

Мужей любимых, молодых.

А многие уехали не узнав

Земную радость,

Лишь только жизнь начав,

Так все печально это.

Прошли года,

Выросли, состарились сестренки

Варя Апросимова и Жиркова Анка.

Но не стерли прожитые года

Тот день печальный и прощальный.

Тяжкий труд в колхозах.

Сквозь радость жизни

Пронесли они святую память

О братьях, что погибли

Для жизни светлой родным и близким.

Чтобы цвели в аласах,

Сияло солнце над землей родной

Святая память.

Пятьдесят прошло с той войны ужасной.

Но живы в памяти родной все

Кто не пришел домой.

Мы чтим их всех.

Не плачьте, сестры.

Ведь как не тяжела утрата

Она свята.

Вот как бы сохранить ее

На все века?

Чтоб дольше помнили их дети наши.

Внуки, правнуки и все

Кто будет дальше жить,

Когда уйдем с земли мы все.

Не надо нам войны!

Чечни не надо!

Нелепо все и страшно это.

Ведь места на земле всем хватит.

Зачем девятнадцатилетних забирать?

Как тогда когда-то?

Зачем им умирать, за что?

Остановитесь, люди!

Нет войны—не надо!

 

Ведущий: Жди меня, и я вернусь,

Только очень жди.

Жди, когда наводят грусть

Желтые дожди;

Жди, когда снега метут,

Жди, когда жара. Жди,

когда других не ждут,

Позабыв вчера.

Жди, когда из дальних мест

Писем не придет,

Жди, когда уж надоест

Всем, кто вместе ждет.

Жди меня, и я вернусь.

Не жалей добра

Всем, кто знает наизусть,

Что забыть пора.

Пусть поверят сын и мать

В то; что нет меня.

Пусть друзья устанут ждать,

Сядут у огня,

Выпьют горькое вино

На помин души...

Жди — и с ними заодно

Выпить не спеши...

Эмискэ сэрии тыаһа иһиллэр. Сыанађа 1 киһи (Сергей Николаевич) киирэн иһэн ытыллан охтон түһэр. Санитарка (Светлана Ивановна) киирэр, бастакы көмө оңорор (биинтэлиир, соһон, өйөөн сыанаттан таһаарар).

Ырыа «Капитан Гастелло»: Клавдия Михайловна ыллыыр.

Чурапчы алдьархайдаах көһүүлэрэ.

Партия обкомун бюротун 1942 сыл атырдьах ыйын 11 кʏнʏнээ5и ыйаа5ынан – Чурапчы колхозтарын аҥарыттан ордуга Кэбээйи, Эдьигээн, Булуҥ устун балыкка диэн ааттаан кɵhɵрʏʏгэ утаарыллыбытара.

 

Уоттаах сэрии кэмигэр,

Улуу кураан кэлбитигэр,

Кʏhʏн эмиэ баччаларга,

Кыhын кэлэн эрдэ5инэ

«Кɵhʏʏ» диэн суостаах дьаhал

Алаас ыалларын аймаабыта.

Кыhын этиҥ эппитинии,

Халлаан сууллан тʏспʏтʏнʏʏ,                    

Иккис сэрии буолбутунуу

Алаас чуумпу ыалыгар

Бу соhумар дьаhал этэ,

Бу иэдээн илдьитэ этэ.

Василий Петров – Айыл «Кɵhʏʏ» диэн поэматыттан быhа тардыы.

Булуңңа кɵhɵн  тиийиилэригэр муус аннынан ɵрʏскэ илимниир биригээдэлэри тэрийбиттэрэ. Тʏʏннэри - кʏнʏстэри сынньаммакка фроҥҥа диэн балыктыыллара.

Аччыктааhын, аhа – таҥаhа суох буолуу 1942 сыл алтынньы ыйыттан 1944 сылга диэри буолбута. Кɵhʏʏ ыарахан усулуобуйатын тулуйбакка, дойдуларыгар тиийбэккэ 280-ча Чурапчы дьонун кɵмʏс уҥуохтара Булуҥ оройуонугар ʏйэ – саас тухары хаалбыттара.