Дәрисниң мавзуси:  Мәдәнийәт тәрәққияти     
Дәрисниң мәхсити:  
Билимлик  Оқуғучиларға дуния әллириниң    илим билим тәрәққиятиниң  нәтижилирини, мәдәнийәт тәрәққиятидики утуқларни  чүшәндүрүш.Колониягә айлинишиниң   алаһидилигини чүшәндүрүш.           
тәрәққий әткүзүш: Дәрискә болған қизиқишини ашуруш
тәрбийәлик  Әлләр тарихини һөрмәтләшкә тәрбийләш.
Дәрисниң түри: Йеңи дәрисни чүшәндүрүш
Дәрисниң уюштуруш түри: лекция
Дәрискә керәкликкөрнәклик қураллар: Хәритә, дәрислик,интерактивлиқ тахта, слайдлар, электронлуқ дәрислик
Қоллинидиған метод, усул:  Чүшәндүрүш, Соал –жвап, илюстративлиқ метод, репродуктивлиқ методлар.
Дәрисниң бериши:
І.Уюштуруш қисми:   Оқуғучилар билән саламлишиш. Синипниң санитарлиқ – гигиенилиқ һалитигә              нәзәр авдуруш. Оқуғучиларниң пайдилинидиған қурал-жабдуқлирини түгәлләш вә нәзәрини дәрискә жәлип қилиш.  Оқуғучилардин мениң бүгүнки кәйпиятини сораш, бир биригә қарап «Сиз бүгүн қандақ чирайлиқ» дегән сөз билән дәрискә һазирлитиш.
Шатлиқ  чәмбәр. Саламәтмусиләр һөрмәтлик оқуғучилар. Қени оқуғучилар , оттурға чәмбәр қуруп  бир- биримизгә яхши тиләкләр ейтип, яхши кәйпият тиләп бүгүнки дәрисимизни башлайли..
Яххши,мошу ейтқан тиләклириңлар яхши болсун дәп , мән силәрниң ишиңларға утуқ тиләймән.
ІІ Өй тапшурмисини тәкшүрәш
1.Барлиқ оқуғучиларниң өй тапшурмисинип чүшинип орунлиғанлиғини ениқлаш. Оқуғучиларниң өй тапшурмисини орунлиғанлиғини ениқлап, әгәр дурус орунлимиған болса хаталирини йоқ қилиш, чүшәндүрүш
ІІІ. Оқуғучиларниң субъектлиқ тәжрибисини ашуруш Оқуғучиларни дәрисниң мавзуси вә мәхсити билән тонуштуруп, униңдики ейтилидиған  асасий аспектларни оқуғучилар билән  биллә ейтиш
IV.Йеңи мавзуни чүшәндүрүш:
XVII ә. ахири вә XVIII ә. бешида  жәмийәтлик аңсәвийәдә мурәккәп өзгиришләр йүз бәрди. Тәбиий пәнләрниң риважлиниши, әтрәп муһитини өзләштүрүштики утуқлар көплигән алимларни инсан тонуп-билиши мүмкинчиликлири һәққидики көз қарашлирини қайта қарашқа мәжбур қилди. Тәбиий вә ижтимаий пәнләрниң ярдимидә елинған билим жәмийәтни яхшилашқа қабилийәтлик күч дәп жакалиди. Диний яки сәясий аброй егисигә асасланған көз қарашлар йоқ қилинишқа башлиди.                                                                                                                               Инглиз философи  Джон Локкниң  пикири бойичә, барлиқ билим тәжрибидин топлиниду, шуниң асасида әқил-ой пәйда болиду. Инсанда ғәйри күчниң, Худаниң можутлуғи һәққидә туғма чүшәнчә болмайду. Локк балиниң аң-сәвийәси таза, пакиз варақ охшаш, кейин униңға һаят тәжрибилирини өз тамғисини чүшириду, дәп  хуласә чиқарған.                                                                                                                                                                        Француз мутәпәккүрлири Монтескье, Д. Аламбер, Дидро, Вольтер көз қарашлири Локк хуласилиригә охшиғини билән, көп һаләтләрдә бир-биридин пәриқлинәтти. Уларниң  һәммисигә хас хусусийәт – улар инсан әқил-ойи әжайип мөжүзә вә инсан дунияни яхшитилишиға қадир дәп ишәнди.                                                                                Коперникниң көз қарашлирини бөлүшкән әжайип алим Галилео Галилей(1564-1642 жж.)  механика, физика вә астраномия саһалирида көплигән йеңилиқларни ачти.  Нәтижидә: аддий көз билән қариғанда асманда көрүнмәйдиған юлтузларниң интайин нурғун екәнлиги; Айниң бетидә Йәрдики охшаш тағлар болидиғанлиғи, Күн бетидә дағлар барлиғи; Юпитерниң һәмралири бар екәнлигини ениқлиди. Көплигән байқашлар Коперник билән Бурно көз қарашлириниң дуруслиғини дәлиллиди. Мошуниңдин кейин Галилей « Птоломейлиқ вә Коперниклиқ – аләмниң асасий системилири һәққидә диалог»  дәп атилидиған әмгигини жакалиди. 1633-ж. қери Галилей инквизация сотиға тартилди. Азаплаш, дарға есиш ховупи уни өз көз қарашлиридин баш тартишқа мәжбур қилди, шундиму алим та һаятиниң ахириғичә илмий издинишлирини тохтатмиди.                                                                                                                                                                                                     Илим тарихидики пүтүн бир дәвирни инглиз алими Исаак Ньютон әмгәклири тәшкил қилиду. Өзигичә болғанларниң утуқлириға таянған һалда у аләмниң йеңи қияпитиниң пәда болушини, математика вә механикини пайдилинип асаслиди.                                                                                                                                                                           Өзиниң әң асасий « Тәбиәт философиясиниң математикилиқ прнциплири» (1687-ж.) дегән әмгигидә алим дуниявий тартилиш қанунини хуласилиди.                                                                                                                                                                              XVII ә. Европа илими вә мәдәнийитидики көзгә көрүнәрлик һадииләрниң бири – немис алими вә философи Готфрид Вильгельм Лейбниц (1646 - 1716-жж.) ижадийити болди.  Униң қизиқишлириниң кәңлиги һәйран қаларлиқ, у шу дәвридики илимниң һәммә саһаси билән мәшғуллинип, физика вә геологиядә, қанун  илими вә тарихта өзиниң изини қалдурди.                                                                                                                                                                         Философиядики йеңи идеялар. Астраномия саһасидики йеңилиқлар аләмниң түзүлүши антикилиқ вә чирколуқ әрбапларниң тәкитлигинидин пәқәт башқичә екәнлигини дәлиллиди. Издигүчи мутәпәкүрләр: « Һәқиқитидә, аләм немидин туриду, у қандақ қанунарға беқиниду?»  дегән соалларға жавап издәшкә башлиди.                                                                                                                                                                                                              Инглиз философи, дөләт әрбаби Фрэнсис Бэкон (1561- 1626-жж.) илғар жәмийәт вә дөләт, адәм бәхти, илим- пәнниң тәрәқияти әтрапида ойлап, әмгәкләр язған.                                                                                                                                        Улуқ немис атрономи Иоганн Кеплер 1571-ж. 27- декабрьда Германияниң анчә чоң әмәс Вейльдер-Штадт шеһиридә туғулди. Кеплер өз әмгиги билән илим тарихида өз исмини қалдуруп  кәтти.                                                                        Рәссамлар. XVIII ә. өзлириниң нәпис маһарити билән француз сарай рәссамлмри – Антуан Ватто (1684 – 1721-жж.), Франсуа Буше (1703 – 1770-жж.), Онере Фрагонар (1732 – 1806-жж,) ярқин көрүнди, Уларниң картинилири – ақсүйәкләрниң портретлири, лирикилиқ көрүнүшләр вә пейзажлар, мифологиялик сюжетлар еди.                                                                                                                                                                                                                          Рәссамчилиқ сәнъитиниң тәрәққийлинишигә көзгә көрүнәрлик үлүш қошқан инглиз рәссами Уильям Хогарт (1697 – 1764-жж. ) пейзаж, портрет сәнъитиниң назук сезимлиқ әжайип маһири.                                                                                                                                                                                                                            Музыка. Мәрипәтчилик роһи, үзлүксиз издинишләр, алға интилиш  XVIII әсирдики музыка сәнъитиниң тәрәққийлинишигиму тәсир қилди. Музыка узақ вақитлар давамида чиркоға хизмәт қилған еди.                                                                 Немисниң икки улуқ композитори Георг Фидрих Гендель (1685 – 1759-жж.) вә Иоганн Себастьян Бах  (1685 – 1750-жж. ) чирко музыкисиниң һәртәрәплимә тәрәққийлинишигә йол ечип, уни егиз пәллигә көтәрди. Әжайип әсәрләрни дунияға әкәлгән Гендельни һәқиқий мәнада инглиз композитори ретидиму тонушқа болиду. Бах улуқ композиторниң новаторлуғи вә таланти бирдин баһаланмиди. Бу пәқәт 80 жилдин кейин, Бах вапат болғандин кейинла йүз бәрди. Бу жиллар арилиғида униң натилири йезилған көплигән қол язмилири изсиз йоқилип кәткән еди. 

V.Йеңи алған билим йәни иш һәрикәтниң дәсләпки дәврини тәкшүрәш:  
Оқуғучиларниң йеңи өтүлгән мавзуни чүшәнгәнлигини ениқлаш. Униң үчүн өтүлгән мавзуниң асасий соаллирини қоюп, тәкшүрәш.
1.    Мустәқиллик уруш қачан башланди? Униң қандақ алаһидиликлири болди?
Колонизаторлар  билән аддий хәлиқ арисида қандақ пәриқ болди?

VI. Йеңи алған билим йәни иш һәрикәт йоллирини бәкитиш:  «Экспертлар соаллири» дәп атилидиған оюн арқилиқ  өтүлгән мавзуни мустәһкәмләш. Дәрис бойичә бир биригә соал қош арқилиқ эксперт устаз өзи болуп, соалларниң дуруслиғини тәкшүрәш.
VII.Йеңи алған билимини йәкүнләш: Өтүлгән мавзуни асасий соаллар билән мустәһкәмләш.
VIII.Өйгә тапшурмиси тоғрисида мәлумат бериш:  Өйгә § 2 оқуп келиш. Параграфниң ахиридики соалларға еғизчә тәйярлиниш.
IX.Дәрисни йәкүнләп оқуғучилар әмгигини баһалаш  Оқуғучиларниң әмгигини  баһалап, күндиликлиригә баһа қоюш