Дәрисниң мавзуси:      Қазақстан көп милләтлик мәмликәт      
Дәрисниң мәхсити:  
Билимлик  Оқуғучиларға   Қазақстанниң көп милл әтлик мәмликәткә айлиниш тарихини  чүшәндүрүш
тәрәққий әткүзүш: Дәрискә болған қизиқишини ашуруш, селиштуруш қабилийәтлирини ашуруш
тәрбийәлик :  Өз елиниң тарихини һөрмәтләшкә, Қазақстанлиқ патриотизмға тәрбийләш.
Дәрисниң түри: Йеңи дәрисни чүшәндүрүш
Дәрисниң уюштуруш түри: лекция
Дәрискә керәкликкөрнәклик қураллар: Хәритә, дәрислик,интерактивлиқ тахта, слайдлар, электронлуқ дәрислик
Қоллинидиған метод, усул:  Чүшәндүрүш, Соал –жвап, илюстративлиқ метод, репродуктивлиқ методлар.
Дәрисниң бериши:
І.Уюштуруш қисми:   Оқуғучилар билән саламлишиш. Синипниң санитарлиқ – гигиенилиқ һалитигә              нәзәр авдуруш. Оқуғучиларниң пайдилинидиған қурал-жабдуқлирини түгәлләш вә нәзәрини дәрискә жәлип қилиш.  Оқуғучилардин мениң бүгүнки кәйпиятини сораш, бир биригә қарап «Сиз бүгүн қандақ чирайлиқ» дегән сөз билән дәрискә һазирлитиш.
Шатлиқ  чәмбәр. Саламәтмусиләр һөрмәтлик оқуғучилар. Қени оқуғучилар , оттурға чәмбәр қуруп  бир- биримизгә яхши тиләкләр ейтип, яхши кәйпият тиләп бүгүнки дәрисимизни башлайли..
Яххши,мошу ейтқан тиләклириңлар яхши болсун дәп , мән силәрниң ишиңларға утуқ тиләймән.
ІІ Өй тапшурмисини тәкшүрәш
1.Барлиқ оқуғучиларниң өй тапшурмисинип чүшинип орунлиғанлиғини ениқлаш. Оқуғучиларниң өй тапшурмисини орунлиғанлиғини ениқлап, әгәр дурус орунлимиған болса хаталирини йоқ қилиш, чүшәндүрүш.  1.Мигация  дегинимиз немә?
2. Тиң вә боз йәрләрни өзләштүрүшниң демографиягә тәсири қандақ болди?
3. Иттипақлиқ санаәт қурулушлириниң этникилиқ тәркивигә  тәсири?
4. .Иттипақлиқ санаәт қурулушлириниң демографиягә тәсири?
ІІІ. Оқуғучиларниң субъектлиқ тәжрибисини ашуруш Оқуғучиларни дәрисниң мавзуси вә мәхсити билән тонуштуруп, униңдики ейтилидиған  асасий аспектларни оқуғучилар билән  биллә ейтиш. Мәсилән :   Кеңәш ели дәвридә немә үчүн хәлиқләр миграциялири болди?
IV.Йеңи мавзуни чүшәндүрүш: 
Тиң вә боз йәрләрни өзләштүрүшниң демографиялик тәсири. Уруштин кейинки вә 50-жиллардики озуқ – түлүк муәммисини һәл қилишқа қаритилған тиң вә боз йәрләрни өзләштүрүш  қолға елинди. Қазақстан россия һәм Украина, Белорусь вә башқиму иттипақдаш жумһурийәтләрдин тиңни аммивий өзләштүрүшниң биринчи дәвридә 640 миң адәм кәлди.Улар, асасән, россия, Украина вә Белорусьтин кәлгән қиз жигитләр еди.Комсомол яшларниң бәйнәлмиләр зәрбидар бригадилири қурулди. Тиң йәрләрни өзләштүрүшкә Кеңәш һәрбий сепидин қайтқан салдатларму көпләп жәлип қилинди. Тиң вә боз йәрләрни өзләштүрүш үчүн 1954-1959-жиллири 1млн 500миң адәм кәлди. Қазақстандики тиң эпопеястнт әмәлгә ашурушқа мәркәзниң көрсәтмиси билән планлиқ уюштурулған миграцияләр аламәт этнодемографиялик өзгиришләр әкәлди. Нәтижидә Қазақстанниң миллий тәркивий қаттиқ өзгирип, қазақлар өз йеридә азчилиққа айланди. Қазақ миллитиниң жумһурийәт хәлқиниң арисидики нисбити 1959-жилқи санақ бойичә 38% дин 30%ға төвәнлиди.
Иттипақлиқ санаәт қурулшлириниң демографиягә тәсири.Қазақстан планлиқ рәвиштә көчиришниң иттипақ системисиға 30-жилларниң оттурисида жәлип қилинған.  Қазақстан тәшкиллик һалда көчиришләр хәлиқ егилигиниң икки саһасини, йәни йеза егилиги вә санаәтни өз ичигә алди. Мәсилән « Санаәткә коллектив түридә қобул қилиш» дегән нам билән 1931-1940-жиллири 509миң адәм санаәт ишчилири сепини толуқтурди.Қазақстанда дуниявий миқиястики ядролуқ қуралниң синаш палигонлири, Баиқоңур синақ комплекси охшаш муһим объектлар жайлашқан. 60-жиллардики жумһурийәтниң индустриялик потенциалиниң кәң қанат йейиши демографиялик шараитниң көп милләтлик йөнилишини техиму күчәйтти.
Кеңәш дәвридики миллий  мәсилиниң һәл қилиниши.  Социолистик қурулуш ишлирини әмәлгә ашуруш үчүн керәклик мутәхәсләр россиядин, украинадин, Белорусьтин,Балтиқ әтрапидин вә Кеңәш елиниң башқиму булуң-пушқақлиридин кәлгән мутәхәссләр һесавиға тәминләнди. Әнди йәрлик хәлиқни жәлип қилишқа йетәрлик әһмийәт берилмиди.Этномәдәний жәриянларниң көп қирлиқ екәнлиги мәлум. Атеизм жиллирида миңлиған мичитлар вәйран болуп, миллий нәшриятлар йепилди. Шундақ қилип, хәлиқниң мәнивий дуниясиға зиян кәлтүрүлди. Әң аддий мәлуматларға қариғанда, СССРда XXәсирниң бешида болған 25 миң мечитниң 1986-жили 376ла қалди.   


           


Селиштурма жәдвал

Хәлиқләр    1991ж    1995ж
Қазақлар
Руслар
Украинлар
Беклоруслар
Татарлар    202,8миң
84миң
13,5миң
2,9миң
5,3миң
    177,8миң
53,3миң
801миң
1,6миң
3,2 миң


V.Йеңи алған билим йәни иш һәрикәтниң дәсләпки дәврини тәкшүрәш:  
Оқуғучиларниң йеңи өтүлгән мавзуни чүшәнгәнлигини ениқлаш. Униң үчүн өтүлгән мавзуниң асасий соаллирини қоюп, тәкшүрәш.
    Тиң вә боз йәрләрни өзләштүрүшниң демографиягә тәсири қандақ болди?
    Иттипақлиқ санаәт қурулушлириниң демографиягә тәсири?
    Иттипақлиқ санаәт қурулушлириниң этникилиқ тәркивигә  тәсири?
VI. Йеңи алған билим йәни иш һәрикәт йоллирини бәкитиш:  «Экспертлар
соаллири» дәп атилидиған оюн арқилиқ  өтүлгән мавзуни мустәһкәмләш. Дәрис бойичә бир биригә соал қош арқилиқ эксперт устаз өзи болуп, соалларниң дуруслиғини тәкшүрәш
VII.Йеңи алған билимини йәкүнләш: Өтүлгән мавзуни асасий соаллар билән
мустәһкәмләш.
VIII.Өйгә тапшурмиси тоғрисида мәлумат бериш:  Өйгә § 27оқуп келиш. Па-
раграфниң ахиридики соалларға еғизчә тәйярлиниш.
IX.Дәрисни йәкүнләп оқуғучилар әмгигини баһалаш  Оқуғучиларниң әмги-
гини баһалап, күндиликлиригә баһа қоюш