«М.И. Абдрахманов исемендәге Яңа Ибрай урта мэктэбе” муниципаль гомуми белем бирү учреждениесе                   Ачык дәрес эшкәртмәсе     Вертикаль рәвештә югары ыргытылган җисемнең хәрәкәте                 Укытучы: Мотыгуллин Ш.Н. 1 кв. категорияле физика укытучысы               2014 ел. Белем бирү максаты: Вертикаль рәвештә югары ыргытылыган җисемнең хәрәкәте тигезүзгәрешле хәрәкәт булуын аңлату; Фикерләү дәрәҗәсен үстерү максаты: алган белемнәрен практикада кулланырга әйрәтү; Тәрбия максаты: фәнгә мәхәббәт тәрбияләү. Дәреснең тибы: яңа материалны өйрәнү. Метод: эвристик әңгәмә, аңлатмалы практик, күрсәтмәлелек.   Җиһазлар:  карточкалар, пластилин кисәкләре, СД диск, компüютер, видеопректор.   Дәрес барашы: I.Дәресне оештыру, өй эшен тикшерү: Укучылар 2 вариантта тикшерү эше эшлиләр һәм үзләре бәяләп  (Слайд №2,3 буенча) укытучыга тапшыралар: Слайд №1 1 вариант Җисем 1 км биеклектән ирекле төшә. Билгеләгез: А. 10 с тан соң җисемнең тизлеген; Б. Җисемнең  беренче 10 м ны үтү вакытын; В. Җисемнең  соңгы 10 м ны үтү вакытын;   2 вариант Җисем 1 км биеклектән ирекле төшә. Җисемнең үткән юлын билгеләгез: А.  Беренче секунд эчендә; Б. Икенче секунд эчендә; В. Соңгы бер секунд эчендә;   II. Актуалüләштерү (әңгәмә формасында алып барыла) (Слайд № 4) 1.                            Вертикалü рәвештә авырлык кәче тәэсирендәге аска таба хәрәкәт ничек атала? (ирекле төшү) 2.                            Ул хәрәкәтнең  нинди төренә керә? (тигезтизләнешле) 3.                            Бу вакытта тизләнеш нинди? (даими: ирекле төшү тизләнеше) 4.                            Аның юнәлеше нинди? (һәрвакыт аска таба) 5.                            Җисем өскә таба менсен өчен без нишләргә тиешбез? (ыргытырга - аңа вертикалü рәвештә өскә юнәлгән башлангыч тизлек бирергә тиешбез) III. Яңа материалны өйрәнү: Димәк без бүген вертикалü рәвештә хәрәкәтне өйрәнәчәкбез. (Слайд №5 тә дәреснең темасы языла) Яңа материалны үзләштерүне җиңеләйтү өчен: Укучылар пластилин кисәкләрен вертикалü өскә бәреп тәҗрибә ясап карыйлар. Слайд №6 Башлангыч тизлек хисабына өскә менгәндә җисемнең тизләнеше нинди? (ирекле тәшү  тизләнеше) Юнәлеше нинди? (аска таба, ягúни хәрәкәткә яки тизлеккә каршы) Димәк тамгасы нинди? (тискәре) Шулай булгач менү хәрәкәтнең нинди төре була инде? (тигезәкренәешле) Иң югары ноктада тизлеге нинди? (0) Ә төшүе нинди? (ирекле төшү) Слайд № 7, 8 буенча төп белергә тиешле нәтиҗәләрне чыгара баралар, дәфтәргә яза баралар: Менү Төшү  – теләсә нинди вакыт аралыгы өчен менү биеклеге; – максималь менү биеклеге;  – теләсә нинди вакыт моментындагы менү тизлеге;  – максималü биеклектәге тизлек. – башлангыч тизлек юк; – теләсә нинди вакыт аралыгы өчен төшү биеклеге; – теләсә нинди вакыт моментындагы төшү тизлеге.   IV. Ныгыту. Дисктан вертикалü өскә атылган ядрә хәрәкәте моделен карау һәм анализлау: 1. Башлангыч тизлек соңгы тизлеккә тигез! 2. Тизлекнең тамгасы алышына! 3. Менгәндә тигезәкренәешле, төшкәндә тигезтизләнешле хәрәкәт! 4. Менгәндә һәм төшкәндә тизләнеш һәм үткән юл берүк булгач, менү һәм төшү вакытлары да тигез була! А.П. Рымкевич мәсьәләләр җыентыгыннан 192 нче мәсьәләне бер укучы тактада сөйләп чишә, калган укучылар урыннарда чишәләр һәм тактадан карап дөреслеген тикшерәләр:   t = 6 c         t1 = t2 = t/2 = 3 c – менү вакыты төшү вакытына тигез; g =10 м/с2                               Җавап:         Мәсьәлә чишеп беткәч тактадагы укучы җавапны телдән әйтә.          V. Йомгаклау (Слайд №7 буенча сорауларга җаваплар)  һәм өй эше бирү(Слайд №9):  Өй эше бирү алдыннан В.И. Ленин әйткән сүзләрнең тәрҗемәсен искә төшерәм: “Өйрәнергә, өйрәнергә һәм өйрәнергә”. Шулай булгач, § 14 эчтәлеген өйрәнергә, 14 күнегүдәге мәсьәләне чишәргә. Аерым сәләтле укучыларга А.П. Рымкевич җыентыгыннан 198 мәсьәләне ч