№ 3 зертханалық жұмыс

«Көлбеу жазықтықтың П.Ә.К.  көлбеулік бұрышына тәуелділігін зерттеу»

Мақсаты:  П.Ә.К. мен көлбеулік бұрышы арасындағы тәуелділікті тексеру.

Құралдар:  білеуше, динамометр, сызғыш, трибометр, штатив құрал –жабдықтарымен.

Қысқаша теория: 

Көлбеу жазықтық көп жағдайларда ауыр жүктерді жоғары көтеруге пайдаланылады         (1 сурет).

Денені бірқалыпты жылдамдықпен жоғары көтергендегі пайдалы жұмыс пайдалы жұмыс:

            Aп = Fh = Fауыр h 

Көлбеу жазықтықпен көтеру кезінде жұмыс:

Ak= F тарт S 

Көлбеу жазықтықтың П.Ә.К.

П.Ә.К.= (Aп / Ak) 100%

 

        П.Ә.К.= (Fауыр h/F тарт S) 100%, (1)

мұндағы   h /  S  = sin a

Демек, көлбеу жазықтықтың П.Ә.К. көлбеулік бұрышымен мына өрнек арқылы байланыстыруға болады:

П.Ә.К.= (Fауыр  / F тарт  ) sin a · 100%  (2) 1 сурет

Жұмыстың орындалу тәртібі:

1. 2 суретте көрсетілген қондырғыны жина.

2. 2 сурет

     Трибометрдің ұзындығын және білеушеге әсер ететін ауырлық  күшін өлшеп, мәндерін кестеге енгіз.
3. Бұрыштардың берілген мәніне байланысты трибометрдің көлбеулік бұрышын келтіріп, күштерді өлшеп, мәндерін кестеге енгіз.
4. Тәжірибені бұрыштардың барлық мәндері үшін қайталап жасаңдар.

Тәжірибе №№

Өлшенгені

Есептелгені

α, o

h, см

l, см

Fауырлық, Н

Fтарту, Н

Sin α

П.Ә.К. %

1

0

 

 

 

 

0

 

2

30

 

 

 

 

0.5

 

3

45

 

 

 

 

0.7071

 

4

60

 

 

 

 

0.8660

 

5

90

 

 

 

 

1

 

 

1. Есептеулер:

     Көлбеу жазықтықтың П.Ә.К.  (2) формуланы пайдаланып есептеңдер:

 

 

 

 

ч

 

1. ПӘК. бұрышқа тәуелділік сызбасын салыңдар:

 

 

 

 

 

 

1. Зерттеулер бойынша қорытынды шығарыңдар:

 

 

 

Қорытынды:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қосымша тапсырмалар:

1.  (2) формуланы  күштерден арылтып түрлендіріңдер. Ол үшін Ньютонның заңдары арқылы  тарту күшін F тарт   ауырлық күші арқылы өрнектеңдер Fауыр .  пайда болған өрнекті (2) формуламен байланыстыр:   |жауабы:  П.Ә.К. =  1 / (1 + µ ctg a ) |

2.  Берілген бұрыштар үшін (ағаш пен ағаш арасындағы  µ = 0,25 деп алып) көлбеу жазықтықтың П.Ә.К –ін  есептеңдер (ctg a  мәндері кестеде көрсетілген):

a

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

ctg a

œ

5,7

2,8

1,7

1,2

0,8

0,6

0,4

0,2

0

П.Ә.К

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Есептеулер:

 

 

 

 

 

 

 

1. Сызба:

     Есептеулерді пайдаланып П.Ә.К. бұрышқа тәуелділік сызбасын салыңдар

 

   

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1. Қорытынды:

     Екі сызбаны салыстырып, қорытынды шығар.