8-сынып.

Зертханалық жұмыс №1.

Тақырыбы:  Әр  түрлі температурадағы суды араластырғандағы жылу мөлшерін салыстыру.

Жұмыстың мақсаты: жылу алмасуда ыстық судың берген және жылу судың алған жылу мөлшерін анықтау және алынған нәтижені түсіндіру.

 Приборлар мен материалдар: өлшеуіш цилиндр, термометр, калориметр, ыстық суы бар шайнек, стакан.

Жұмыстың барысы:

1.Массасы 100 г ыстық суды сыртқы ыдыстың ішіне қойылған калориметрдің ішкі ыдысына құйыңдар. Ыстық судың t1 температурасын өлшеңдер.

2.Стаканға дәл сондай суық су құйып және оның t2 температурасын өлшеңдер.

3.Ыстық суы бар ыдысқа абайлап суық су құйып, алынған қоспаны термометрмен араластырып және оның t температурасын өлшеңдер.

4.Ыстық судың, қоспаның t температурасына дейін суығанда, берген жылу мөлшерін   формуласымен және суық судың осы t температураға дейін жылығанда алған жылу мөлшерін   формуласымен есептеңдер.

5.Өлшеудің және есептеудің нәтижесін кестеге жазыңдар:

 

Ыстық судың массасы, m, кгСуық судың бастапқы темп.,

t  1,0СҚоспа темпер.

t , 0СЫстық су берген жылу мөлшері,

Q1ДжСуық судың массасы,

m1, кгЫстық судың баст.

темп.

t 2,0ССуық су алған жылу мөлшері,

Q 2 ,Дж

 

1.Ыстық су берген жылу мөлшерін суық су ылған жылу мөлшерімен салыстырыңдар да тиісті тұжырым жасаңдар.

2.Эксперименттің салыстырмалы қатесін мына қатыспен бағалаңдар.

          ε=Q2-Q1/Q2

3.Тұжырым жасаңдар.

4.Қорытындылау.

5.Бағалау.

8-сынып.

Зертханалық жұмыс №2.

Тақырыбы:  Мұздың меншікті жылуын анықтау.

Жұмыстың мақсаты: жылу балансының теңдеуін пайдаланып, мұздың меншікті балқу жылуын анықтау.

Приборлар мен материалдар: таразы, термометр, калориметр, мұз кесегі, сүзгіш қағаз, шайнек

Жұмыстың барысы:

1.Калориметрдің ішкі ыдысын таразыға тартып өлшеңдер: mk.

2.Оған су құйыңдар, содан кейін суы бар калоримтерді өлшеңдер:  

3.Суы бар калоримтердің ішкі ыдысын сыртқысының ішіне орналастырып, судың tсу температурасын өлшеңдер.

4.Мұз кесегін сорғыш қағазбен алдын ала құрғатып алып, содан кейін оны суға салыңдар.

5.Суды термометрмен араластыра отырып, калоримтердегі ең төмен t температураны белгілеңдер.

6.Калоримтерді қайтадан өлшеңдер және суға салынған мұздың mмұз массасын анықтаңдар.

7.Өлшеулер мен есептеулер нәтижелерін кестеге жазыңдар.

 

mk, кгmсу, кгtсy= tкtmсу

 

8.Q1+Q2= Q3+Q4 жылу балансының теңдеуінен мұздың меншікті балқу жылуын анықтаңдар, мұндағы Q1-калориметр стаканының берген жылуы, Q2-судың берген жылуы, Q3-мұз ерігенде калоримтерге берген жылу мөлшері, Q4-мұздың суға берген жылу мөлшері.

9.Қорытынды.

10.Бағалау.

 

 

 

 

 

 

 

Зертханалық жұмыс 3

 

Тақырыбы: электр тізбегін жинау және оның әр түрлі бөліктеріндегі ток күші мен кернеуді өлшеу.

Мақсаты: ток күші тізбектің әр түрлі бөлігінде бірдей екенін көрсету және кернеуді өлшеуді үйрену.

Приборлар мен материалдар: амперметр, вольтметр, ток көзі, қосу сымдары, кілт, резисторлар,қыздыру шамы.

Жұмыс барысы:

1. Амперметр мен вольметрдің шкалаларын қараңдар, бөлік құнын анықтаңдар.

2. 191-192- және 193-суреттердегі сұлбалар бойынша электр тізбегін жинаңдар. Әр жағдай үшін амперметрдің көрсетулерін жазыңдар.

3. Қорытынды жасаңдар.

4. Ток көзін, резисторды, қыздыру шамын және кілтті тізбектей қосып, электр тізбегін жинаңдар.

 

5. Тізбекті тұйықтаңдар және әр резистордың ұштарындағы кернеулерді U1, U2 және екі резистордан тұратын тізбек бөлігіндегі кернеуді өлшеңдер.

6. Жинаған тізбектің сұлбасын сызыңдар.

7. U1+ U2 қосындысын есептеңдер және U кернеуімен салыстырыңдар.

8. Қорытынды жасаңдар.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

8-сынап

Зертханалық жұмыс 4

 

Тақырыбы: Тізбек бөлігіне арналған Ом заңын зерделеу.

Мақсаты: Оқушыларды электр өлшеуіш аспаптарды дұрыс қоса білу, әрі олардың көрсетуін мұқият жаза білуге үйрету.

Приборлар мен материалдар: амперметр, вольтметр, ток көзі, қосу сымдары, кілт, резисторлар, реостат.

Жұмыс барысы:

1. Амперметр мен вольтметр шкалаларын қараңдар және бір бөлік құнын есептеңдер.

2. Сұлба бойынша элетр тізбегін жинаңдар.

3. Тізбекті тұйықтаңдар.

4. Тізбектегі кернеу мен ток күшін біртіндеп ұлғайтамыз.

Құралдардың көрсетулерін кестеге жазыңдар.

 

№I, AU, BR, Oм

 

5. Ом заңын пайдаланып, қыздыру шамының кедергісін есептеңдер.

6. Есептеу нәтижелерін кестеге түсіріңдер.

7. Тәжірибе нәтижесін қорытындылаңдар.

Тапсырма. Ток күшінің кернеуге тәуелділік графигін салу.

8.Бағалау.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Зертханалық жұмыс 5

 

Тақырыбы: _өткізгіштерді тізбектей және параллель жалғау.

Мақсаты: тізбектей және параллель қосу заңдарын тексеру.

Приборлар мен материалдар: 3 амперметр, 3 вольтметр, ток көзі, қосу сымдары, кілт, 2 сым резисторлар, реостат.

Жұмыс барысы:

1. Амперметр мен вольтметр шкалаларын қараңдар және бір бөлік құнын есептеңдер.

2. Сұлба бойынша электр тізбегін жинаңдар.(195-сурет).

3. Тізбекті тұйықтаңдар.

4. А1, А2 амперметрлерінің көрсетулерін жазыңдар.

5.V1, V2, Vж вольметрлердің көрсетуін жазыңдар.

6.   есептеңдер.

7. Бөліктің жалпы кедергісін  ,   формулалары бойынша есептеңдер.

8. Өлшеулердің нәтижелерін кестеге түсіріңдер

 

I1, AI2, AU1, BU2, BR1, OмR2, OмRж, OмRж, Oм

 

8. Тәжірибе нәтижесін қорытындылаңдар.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

8-сынып.

Зертханалық жұмыс №6.

 

Жұмыс тақырыбы: электр тогының жұмыс мен қуатын өлшеу.

Жұмысытң мақсаты: электр өрісінің жұмысы мен қуатын өлшеу.

Жабдықтар: ток көзі, амперметр, вольтметр, шам, кілт, қосу сымдары, секундомер.

Жұмыс барысы:

1.Амперметр мен вольтметрдің шкалаларын қараңыздар, олардың бөлік құнын анықтаңдар.

2.Сұлба бойынша электр тізбегін жинаңдар.

3.Тізбекті тұйықтап, шамның қосылу уақытын екеріңдер.

4.Вольтметр мен амперметрдің көрсетуін алыңдар.

5.Тізбекті ажыратып, шамның өшу уақытын ескеріңдер.

6.P=IU формуласы бойынша шамдағы ток күшінің қуатын есептеңдер.

7.A=Pt, мұндағы t-шамның жанып тұрған уақыты, формуласы бойынша ток жұмысын анықтаңдар.

8.Барлық өлшеулер мен есептеулер нәтижесін кестеге түсіріңдер.

 

I, AU,Bt , cP, BтА, Джтұтынушы

 

 

9.Бағалау.

10.Қорытындылау.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

8-сынып.

Зертханалық жұмыс №7.

Тұрақты магниттің қасиетін зерделеу және магнит өрісінің кескінін алу.

Жұмыстың мақсаты: тұрақты магниттің полюстерімен танысу және пішіні әр түрлі магниттердің төңірегінде магнит өрісі қандай сызықтарды жасайтынын көрсету.

Жабдықтар: пішіні әр түрлі магниттер (жолақ, таға тәрізді, дөңгелек), темір ұнтағы, қағаз стакан, ақ қағаз.

Жұмыс барысы:

1.Темір ұнтағын қағаз стаканға сеуіп, оған магнитті тигізіңдер.

2.Магнитті қайтадан алғанда, оның әр тұсында темір ұнтағы қалай тартылғанына назар аударыңдар.

3.Темір ұнтағы қай жерде көбірек тартылған, сол жерді белгілеп, суретін салыңдар.

4.Екі жолақ магнитті алып, әр түрлі ұшымен бір-біріне жақындатыңдар. Байқауды жазыңдар.

5.Үстелде жатқан магниттерді ақ қағазбен жабыңдар.

6.Қағазға темір ұнтағының жұқа қабатын себіңдер.

7.Алынған магнит сызықтарын пайымдап, оны суретке салыңдар.

Қорытындылау.

Бағалау.

 

 

 

 

8-сынып.

Зертханалық жұмыс №8.

 

Электромагнитті құрастыру және оны істе тексеру.

Жұмыс мақсаты: электромагниттің негізгі бөлшектерімен танысу және жинау.

Приборлар мен жабдықтар: ток көзі, реостат, кілт, қосу сымдары, электромагнитті жинауға қажет тетіктер.

Жұмыс барысы:

1.Ток көзіне, катушкаға, реостатқа және кілтке ретімен қосылған электр тізбегін жинаңыздар.

2.Тізбекті тұйықтап, магниттік стрелканы пайдалан отырып, катушканың магниттік полюстерін анықтаңдар.

3.Магнит стерлкасын катушкадан оның магнит өрісінің шамалы ғана болатындай қашықтыққа орналастырыңдар

4.Катушкаға темір өзекше салыңдар.

5.Электромагниттің магнит стрелкасына әсерін бақылаңдар.

6.Тұжырым жасаңдар.

Қорытындылау.

Бағалау.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

8-сынып.

Зертханалық жұмыс №9.

Тақырыбы: жинағыш линзаның фокус аралығын және оптикалық күшін анықтау.

Жұмыс мақсаты: линза формуласын пайдаланып, линзаның фокус аралығын анықтау.

Приборлар мен материалдар: жинағыш линза, сызғыш, жарық көзі және экран.

Жұмыс барысы:

1.Бір түзудің бойына жарық көзін, линзаны және экранды орналастырыңдар.

2.Жарық көзі мен линзаны экранда жарық көзінің айқын кескіні алынғанына дейін қозғаңдар. Бұл қыздыру қылы линзаның фокусында деген сөз. Тәжірибені экранда жарық көзінің ұлғайған, кішірейген және бірдей кескінін алғанға үш рет жасаңдар.

3.Барлық тәжірибелерде көзден линзаға дейін –d, экраннан линзаға дейін f қашықтықты 1 мм-ге дейінгі дәлдікпен өлшеңдер.

4.Линзаның F бас фокус аралығын линза формуласын пайдаланып өлшеңдер, оны метрмен өрнектеңдер.

5.Линзаның оптикалық күшін анықтаңдар.

6.Барлық өлшеулер мен есептеулерді кестеге жазыңдар.

Кескін түріd, cмf, смF,мD, дптрГ (ұлғаю)

Ұлғайған

Кішірейген

Бірдей

 

 

7.Тұжырым жасаңдар.

Қорытындылау.

Бағалау.