Тақырыбы:    Химиялық   реакция       жылдамдығы     және оған  әсер  ететін факторлар

Мақсаты:
Білімділік: Химиялық реакциялар жылдамдығына әсер ететін факторларымен таныстыру, мағлұмат беріп, ол бойынша есеп шығаруға дағдыландыру;
Дамытушылық: химиялық реакцияның жылдамдығы, жылдамдыққа С, Т, өршіткі, әрекеттесуші заттардың табиғатының әсерін меңгеру. Формуланы қолданып есептер шығаруда логикалық белсенділіктерін кеңейту, білімдерін тереңдету .
Тәрбиелік: Пәнге деген ынтасын арттыру, өз бетімен жұмыс істей білуге, топта өзін, өзгені сыйлау сезімін қалыптастыру.

 Көрнекілігі:          слайд

Сабақтың түрі:     аралас сабақ

Сабақтың әдісі:   топтық жұмыс, сұрақ-жауап, ізденіс, есеп шығару, ой-қозғау, ойтүрткі.

      Пәнаралық байланыс  математика,  физика .

Жоспар:

1.Кинетика .

2.Химиялық реакцияның жылдамдығы.

3.Гомогенді және гетерогенді реакциялар.

4.Хмиялық реакцияның жылдамдығына әсер

    әсер ететін факторлар.

5. Концентрация және температура бойынша реакция  жылдамдығын  математикалық өрнекпен анықтау.

Химиялық реакциялардың жылдамдығын оқытатын бөлім- химиялық кинетика деп аталады.

Химиялық реакцияның жылдамдығы дегеніміз уақыт бірлігінде әрекеттесетін заттардың немесе реакция өнімдерінің біреуінің концентрацияларының өзгеруі

  Әрекеттесуші және түзілетін заттардың агрегаттық күйіне байланысты химиялық реакциялар екіге       бөлінеді

Әрекеттесуші және түзілетін заттардың агрегаттық күйіне байланысты химиялық реакциялар екіге бөлінеді

Әрекеттесуші және түзілетін заттардың                                       агрегаттық күйіне байланысты химиялық реакциялар екіге бөлінеді

                Әрекеттесуші және түзілетін заттар әртүрлі агрегаттық күйде болатын химиялық реакцияларды гетерогендік деп атайды

Мысалы:

С(қ)+О2(г) = СО2(г)

Химиялық   реакция               жылдамдығына     әсер  ететін факторлар

Концентрация                                           Әрекеттесуші заттар табиғаты                                                                                   Өршіткі                                                                  Температура

Реакцияның  жылдамдығына әрекеттесуші заттар табиғатының  әсері.

Қатты және сұйық заттардың арасындағы реакциялар қатты заттың бетінде  жүретіндіктен реакция  жылдамдығы  баяу  жүреді . Сондықтан реакция  жылдамдығын арттыру  үшін  қатты заттарды  ұсатып ұнтақ  түрінде қолданылады. 

Екі сұйық заттардың арасындағы  реакциялардың жылдамдығы  жоғары болады. Оларға иондық  реакциялар жатады.

 Газдардың  арасындағы  реакциялар жылдамдығы  баяу  жүреді

Реакцияның  жылдамдығына      концентрацияның әсері

Реакция жылдамдығы әрекеттесуші А, В,   заттарының концентрациясына тәуелді  mА+  n В = А В                   ᴜ=kСА СВ

кинетикалық теңдеуі.

 k- жылдамдық константасы.ᴜ=kХимиялық кинетиканың негізгі заңы әсер етуші массалар заңы деп аталады..

Әрекеттесуші және түзілетін заттардың агрегаттық күйіне байланысты химиялық реакциялар екіге бөлінеді

1.Әрекеттесуші және түзілетін заттар бірдей агрегаттық күйде болатын химиялық реакцияларды гомогендік деп атайды

 Мысалы:

NO (г)+О2(г) = NО2(г)

2.Әрекеттесуші және түзілетін заттар әртүрлі агрегаттық күйде болатын химиялық реакцияларды гетерогендік деп атайды

Мысалы:

С(қ)+О2(г) = СО2(г)

Реакцияның  жылдамдығына температураның  әсерін  жуық мөлшермен  Вант-Гофф ережесі анықтайды.

Вант-Гофф ережесі.

Вант-гофф ережесіне сай көптеген химиялық реакция жылдамдығы температураны әрбір10°С көтергенде гомогенді жүйеде  2-4 есе артады.Бұл санды температуралық Y - коэфициент деп атайды. 

VT1/VT2= Y T2-T1/10

Гомогеногенді реакцияның жылдамдығын сипаттайтын  шама

ᴜ=k СА СВ         VT1/VT2= Y T2-T1/10        Әрекеттесуші заттар табиғаты          Өршіткі

Гомогенді реакцияның жылдамдығы  деп жүйенің белгілі бір көлемінде уақыт бірлігі ішінде реакцияға қатысқан немесе реакция кезінде түзілген заттың мөлшерін айтады.

Гетерогенді реакцияның жылдамдығын сипаттайтын шама

Әрекеттесуші заттар табиғаты          ᴜ T1/ ᴜ T2= Y T2-T1/10      Өршіткі

Гетерогенді реакцияның жылдамдығы деп фаза бетінің ауданы бірлігінде белгілі бір уақыт ішінде реакцияға қатысатын немесе реакция кезінде түзілетін заттың мөлшерін айтады.

Есептер шығару

.

1-есеп.2SO2+ О2= 2SO3

Реакциясындағы күкірт

(ІV) оксидінің концентрациясын 2 есе көбейткенде реакция жылдамдығы неше есе артады

 2- есеп.Температураны 30°С көтергенде реакция жылдамдығы  27 есе артты, егер температураны 50°С көтерсек, реакция жылдамдығы  неше есе артады.

Сабақты бекіту: Миға шабуыл әдіс тәсілімен қорытындыланды.

 Уй тапсырмасы:

§4.1 оқу,

1-8 жаттығу,