Сабақтың тақырыбы: Сапарғали Бегалиннің “Бала Шоқан”повесінен үзінді.

 

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: Сапарғали Бегалиннің өмірбаянымен таныстыру,оқушылардың білімін кеңейту және естерінде сақтау.

Дамытушылық: қазақша сөйлеу дағдысын арттыру,мазмұнын айтқызып,ойлау қабілетін дамыту.

Тәрбиелік: еңбекке,мейірімділікке тәрбиелеу;жеке тұлғаның қалыптасуы үшін қажетті жағымды психологиялық орта қалыптастыру.

    

Сабақтың түрі: жаңа сабақ.

 

Сабақтың әдіс-тәсілдері:сұрақ-жауап,талдау,салыстыру,топтастыру.

 

Сабақтың көрнекіліктері: интерактивтік тақта,энциклопедия – “Абай елі”, электрондық оқулық, сабаққа ойқазық.

 

Ойқазық:

     “Шоқан Шыңғысұлы Уәлиханов шығыстану ғылымында аққан жұлдыздай жарқ етті де жоқ болды”.

Академик И.Н.Веселовский.   

 

Сабақтың барысы:

 

I.Ұйымдастыру кезеңі:сәлемдесу,кезекшімен сұхбаттасу.

Оқушыларды үш топқа бөліп,топтардың басшыларын сайлау,топқа ат қою:

1) ”Тұлпар”тобы;

2) ”Сұңқар”тобы;

3) ”Білімпаз”тобы.

II.Ой шақыру.

Мұғалім интерактивті тақтадан қасинтті Семей жерінде туып-өскен ақын-жазушылардың суреттерін көрсете тұрып,оқушыларға сұрақтар қою арқылы ойландыру.

-Балалар,мына портреттердегі қазақ халқының ұлы ақын-жазушыларының туған жері туралы Қазақстанның қандай жерін көз алдарыңызға елестеттіңдер?

-Иә,бұл Семей жері-Абай,Шәкәрім,Мұхтар,С.Бегалин,тағы басқа атақты тұлғалардың шыққан қасиетті жері дейміз.

-Сапарғали Бегалин туралы қай топ толығырақ мәлімет бере алады?

III.Сұрақ-жауап.

“Тұлпар”тобы.

-Белгілі қазақ жазушысы Сапарғали Бегалин 1895 жылы 24 қарашада бұрынғы Семей облысының Абай ауданында  қарапайым отбасында дүниеге келген. Еңбек жолын жай жұмысшы болып ерте бастаған болашақ жазушы кеін қызметкер(халық судьясы,баспасөз органдарында) атқарған. Бірақ өмірдегі нағыз мақсатты жолын жазушылықтан тапқан.

“Сұңқар”тобы:

-20-дан аса дастандардың,10-нан астам повестердің драмалық туындылардың авторы С.Бегалин көпшілікке ақын және прозашы ретінде жақсы танымал. Жазушының басты шығармалары кезінде ТМД халықтары тілдеріне аударылған.

“Білімпаздар”тобы:

Көркем аударма саласында С.Бегалин жемісті еңбек етіп, А.С.Пушкиннің, М.Ю.Лермонтовтың, Д.Мамин-Сибиряктің бірсыпыра шығармаларын қазақ тіліне аударғаның айтып,жазушының басты тақырыбының бірі-қазақ халқының тұңғыш ғалымы Ш.Уәлехановтың өмірі дептолықтырды.

Үш топтың оқушылары бір-біріне қарсы сұрақтар қойды:

1.”Тұлпар”тобының сұрағы:

-Шоқан-сегіз қырлы,бір сырлы дегенді қалай түсінесіңдер?

2.”Сұңқар”тобының сұрағы:

-Шоқан ғылымға қандай үлес қосты?

3.”Білімпаз”тобының сұрағы:

-Ғұлама ғалымның бойына біткен мінез,адамгершілік қасиеттері оның қандай адам болғаның танытады?

Балалар бір-біріне қойылған сұрақтарға толық жауап алып жатты. Ал,үшінші сұраққа келгенде балалардың көбісі Шоқанның ішкі дүниесі туралы аз білетіндерін көрсетті,сондықтан мұғалім оларды С.Бегалиннің”Бала Шоқан”повесінің үзіндісімен танысып,мазмұнын ашып көрейік деп шақырды.

IV. Жаңа сөздермен таныстыру.

Оқушылар екі-екіден жұп құрып:бірі-мұғалім,бірі-оқушы рөлінде жаңа сөздермен танысады. Алдымен жаңа сөздер интерактивтік тақтадан оқылады, мұғалімнің соңынан қайталап хормен оқиды,сонан соң оқушылар бір-біріне айтып,жаттап алуға тырысады.

күзек-осеннее кочевье;

жия қойып-собрав;

жолбарыстай шұбар-как тигр поласатый;

тентек-шалун,озерник;

уәде-обещанье;

тарғыл арлан-пятнистая собака;

есер-легкомысленный.

Жаңа сөздермен үш деңгейлік тапсырма беріледі.

1-деңгей: үзіндіден осы сөздері бар сөйлемдерді теріп жазу.

2-деңгей: жаңа сөздермен сөзтіркесін құру.

3-деңгей: жаңа сөздермен сөйлем құру.

V.Бекіту жұмысы.

Мәтіннең мазмұны бойынша интерактивтік тақтада сұрақтар жазылған. Осы сұрақтарды оқушылар өз топтарында талқылап,әр топтан бір оқушы сұраққа жауап береді.

Сұрақтар:

·      Шоқан мен Мысықтың достығы,қарым-қатынасы туралы не білдіңдер?

·      Мысық жасаған мүсіндерді Шоқан қалай бағалады?

·      Шоқанның қайырымдылығыын,уәдеге беріктігін қандай істерінен байқадындар?

·      “Бала Шоқан ”шығармасы бойынша қандай суреттерсалар едіңдер?

VI.Сайыствң қортындысы.

“Білімпаздар”тобының оқушылары Шоқанның бойындағы қасиетті мінезін айқынырақ көрсету үшін тамаша етіп көрініс қойды.

Шоқан құйғыта шауып,құдық басына келгенде,мысық алдынан қарсы шықты. Ол қолына ұстаған мүсіндерін жоғары көтере:

-Иә,Шоқан,істеп қойдым,мен сені келмей қалар деп ем!...

-Жоқ,мен айттым ғой келемін деп,неге келмеймін? Уәде етпеу керек,уәде еттің,орында,-деп Шоқан өзінің уәдеге бекем екенін айтып,жаңа танысқан досына өзінің әдетін түсіндірді.

Мысықтың бұл мүсінінде Шоқан айтқан түйе емес,қаршығаның тұлғасын танығыш Мысықтың зеректігі Шоқанға сондай ұнады.

Оқушылар үзіндіге суреттер салды.

VII. Сабақты қорытындылау.

Оқушылардың топтастыру стратегиясы бойынша Шоқанға, Мысыққа берген сипаттама:

 

Сабақтың тақырыбы: Сапарғали Бегалиннің “Бала Шоқан”повесінен үзінді.

 

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: Сапарғали Бегалиннің өмірбаянымен таныстыру,оқушылардың білімін кеңейту және естерінде сақтау.

Дамытушылық: қазақша сөйлеу дағдысын арттыру,мазмұнын айтқызып,ойлау қабілетін дамыту.

Тәрбиелік: еңбекке,мейірімділікке тәрбиелеу;жеке тұлғаның қалыптасуы үшін қажетті жағымды психологиялық орта қалыптастыру.

    

Сабақтың түрі: жаңа сабақ.

 

Сабақтың әдіс-тәсілдері:сұрақ-жауап,талдау,салыстыру,топтастыру.

 

Сабақтың көрнекіліктері: интерактивтік тақта,энциклопедия – “Абай елі”, электрондық оқулық, сабаққа ойқазық.

 

Ойқазық:

     “Шоқан Шыңғысұлы Уәлиханов шығыстану ғылымында аққан жұлдыздай жарқ етті де жоқ болды”.

Академик И.Н.Веселовский.   

 

Сабақтың барысы:

 

I.Ұйымдастыру кезеңі:сәлемдесу,кезекшімен сұхбаттасу.

Оқушыларды үш топқа бөліп,топтардың басшыларын сайлау,топқа ат қою:

1) ”Тұлпар”тобы;

2) ”Сұңқар”тобы;

3) ”Білімпаз”тобы.

II.Ой шақыру.

Мұғалім интерактивті тақтадан қасинтті Семей жерінде туып-өскен ақын-жазушылардың суреттерін көрсете тұрып,оқушыларға сұрақтар қою арқылы ойландыру.

-Балалар,мына портреттердегі қазақ халқының ұлы ақын-жазушыларының туған жері туралы Қазақстанның қандай жерін көз алдарыңызға елестеттіңдер?

-Иә,бұл Семей жері-Абай,Шәкәрім,Мұхтар,С.Бегалин,тағы басқа атақты тұлғалардың шыққан қасиетті жері дейміз.

-Сапарғали Бегалин туралы қай топ толығырақ мәлімет бере алады?

III.Сұрақ-жауап.

“Тұлпар”тобы.

-Белгілі қазақ жазушысы Сапарғали Бегалин 1895 жылы 24 қарашада бұрынғы Семей облысының Абай ауданында  қарапайым отбасында дүниеге келген. Еңбек жолын жай жұмысшы болып ерте бастаған болашақ жазушы кеін қызметкер(халық судьясы,баспасөз органдарында) атқарған. Бірақ өмірдегі нағыз мақсатты жолын жазушылықтан тапқан.

“Сұңқар”тобы:

-20-дан аса дастандардың,10-нан астам повестердің драмалық туындылардың авторы С.Бегалин көпшілікке ақын және прозашы ретінде жақсы танымал. Жазушының басты шығармалары кезінде ТМД халықтары тілдеріне аударылған.

“Білімпаздар”тобы:

Көркем аударма саласында С.Бегалин жемісті еңбек етіп, А.С.Пушкиннің, М.Ю.Лермонтовтың, Д.Мамин-Сибиряктің бірсыпыра шығармаларын қазақ тіліне аударғаның айтып,жазушының басты тақырыбының бірі-қазақ халқының тұңғыш ғалымы Ш.Уәлехановтың өмірі дептолықтырды.

Үш топтың оқушылары бір-біріне қарсы сұрақтар қойды:

1.”Тұлпар”тобының сұрағы:

-Шоқан-сегіз қырлы,бір сырлы дегенді қалай түсінесіңдер?

2.”Сұңқар”тобының сұрағы:

-Шоқан ғылымға қандай үлес қосты?

3.”Білімпаз”тобының сұрағы:

-Ғұлама ғалымның бойына біткен мінез,адамгершілік қасиеттері оның қандай адам болғаның танытады?

Балалар бір-біріне қойылған сұрақтарға толық жауап алып жатты. Ал,үшінші сұраққа келгенде балалардың көбісі Шоқанның ішкі дүниесі туралы аз білетіндерін көрсетті,сондықтан мұғалім оларды С.Бегалиннің”Бала Шоқан”повесінің үзіндісімен танысып,мазмұнын ашып көрейік деп шақырды.

IV. Жаңа сөздермен таныстыру.

Оқушылар екі-екіден жұп құрып:бірі-мұғалім,бірі-оқушы рөлінде жаңа сөздермен танысады. Алдымен жаңа сөздер интерактивтік тақтадан оқылады, мұғалімнің соңынан қайталап хормен оқиды,сонан соң оқушылар бір-біріне айтып,жаттап алуға тырысады.

күзек-осеннее кочевье;

жия қойып-собрав;

жолбарыстай шұбар-как тигр поласатый;

тентек-шалун,озерник;

уәде-обещанье;

тарғыл арлан-пятнистая собака;

есер-легкомысленный.

Жаңа сөздермен үш деңгейлік тапсырма беріледі.

1-деңгей: үзіндіден осы сөздері бар сөйлемдерді теріп жазу.

2-деңгей: жаңа сөздермен сөзтіркесін құру.

3-деңгей: жаңа сөздермен сөйлем құру.

V.Бекіту жұмысы.

Мәтіннең мазмұны бойынша интерактивтік тақтада сұрақтар жазылған. Осы сұрақтарды оқушылар өз топтарында талқылап,әр топтан бір оқушы сұраққа жауап береді.

Сұрақтар:

·      Шоқан мен Мысықтың достығы,қарым-қатынасы туралы не білдіңдер?

·      Мысық жасаған мүсіндерді Шоқан қалай бағалады?

·      Шоқанның қайырымдылығыын,уәдеге беріктігін қандай істерінен байқадындар?

·      “Бала Шоқан ”шығармасы бойынша қандай суреттерсалар едіңдер?

VI.Сайыствң қортындысы.

“Білімпаздар”тобының оқушылары Шоқанның бойындағы қасиетті мінезін айқынырақ көрсету үшін тамаша етіп көрініс қойды.

Шоқан құйғыта шауып,құдық басына келгенде,мысық алдынан қарсы шықты. Ол қолына ұстаған мүсіндерін жоғары көтере:

-Иә,Шоқан,істеп қойдым,мен сені келмей қалар деп ем!...

-Жоқ,мен айттым ғой келемін деп,неге келмеймін? Уәде етпеу керек,уәде еттің,орында,-деп Шоқан өзінің уәдеге бекем екенін айтып,жаңа танысқан досына өзінің әдетін түсіндірді.

Мысықтың бұл мүсінінде Шоқан айтқан түйе емес,қаршығаның тұлғасын танығыш Мысықтың зеректігі Шоқанға сондай ұнады.

Оқушылар үзіндіге суреттер салды.

VII. Сабақты қорытындылау.

Оқушылардың топтастыру стратегиясы бойынша Шоқанға, Мысыққа берген сипаттама:

 

 

 

 

VIII.Үйге тапсырма: “Бала Шоқан” повесін оқып шығу.    

 

 

 

 

 

 

 

VIII.Үйге тапсырма: “Бала Шоқан” повесін оқып шығу.