Проектная и исследовательская работа на уроках татарского языка и литературы

Работа выполнена:

Зиннуровой Г.М., учительницей татарского языка

и литературы

МБОУ «Красногорская СОШ»

Республики Татарстан,

Кереш

Без яңача фикерләүгә игътибар бирелгән, тормышта әледән-әле яңа ачышлар ясала торган заманда яшибез. Үсеш-үзгәрешләр уку - укыту, тәрбия процессына да кагыла. Укыту - тәрбия өлкәсендә моңа кадәр билгеле булмаган ысуллар,чаралар гамәлгә керә, таныш булган метод -алымнар үзгәреш кичерә, камилләшә.

Бүгенге көндә педагогик технология дигән термин еш кулланыла. Технология ул - ниндидер эштә, сәнгатьтә, осталыкта кулланылучы алымнар җыелмасы.

Педагогик технологиянең 3 аспекты булып: а) фәннилек, б) белем бирүне планлаштырып, эш нәтиҗәсенә ирешүнең максаты, эчтәлеге һәм бирү методлары җыелмасы алгоритмы булуы, в) педагогик процессны шәхес үзенчәлеген искә алып, төрле -төрле чаралар кулланып оештыру тора.

Укыту процессында яңа педагогик технологияләрне куллану - яңа метод һәм алымнарны үстерергә, яңача эшләргә ярдәм итә. Без, татар теле һәм әдәбияты укытучылары, дәрестә өйрәнгән теманы җиңел юл белән үзләштерә торган, белем сыйфатын күтәрүгә файдалы булган проектлар технологиясен һәм эзләнү – тикшеренү методын куллану уңай күренеш дип саныйбыз.

Фәнни эшебезнең максаты һәм бурычлары

Татар теленнән белем сыйфатын күтәрүдә проектлар технологиясенең һәм эзләнү – тикшеренү методының тоткан урынын, нәтиҗәлелеген билгеләү.

Әлеге максатка ирешү өчен, без түбәндәге бурычларны куйдык:

- Проектлар технологиясен кулланып үткәрелгән дәресләрне анализлау;

- Традицион дәресләр белән чагыштырып уңай һәм тискәре якларын билгеләү;

- Укучыларның иҗади активлыгын үстерүдә эзләнү – тикшеренү методының әһәмиятен күрсәтү;

Тикшерүнең методлары. Хезмәттә анализлау һәм чагыштыру методлары кулланылды.

Хезмәтнең структурасы. Тикшерү эше керештән, төп өлештән, йомгактан hәм кулланылган щдщбият исемлегеннән тора.

I бүлек. Татар теле һәм әдәбияты дәресләрен укытуның сыйфатын үстерүдә проектларның һәм фәнни тикшеренү эшләренең әһәмияте

1. Проектлар технологиясе

Татар телен чит тел буларак өйрәтүнең инновацион технологияләре арасында проектлар методы урын алып тора. Бу метод белән эшләгәндә, укучылар актив рәвештә уйлау, фикерләү эшчәнлегенә тартылалар.

Проект сүзе 3 мәгънәне аңлата:

1) нинди дә булса механизмның яки корылманың әзер планы;

2) нинди дә булса документның алдан әзерләнгән тексты;

3) теләгеңне тормышка ашыру планы.

Элек проект сүзе техника өлкәсендә генә кулланган булса, хәзер музыка, театр, әдәбият, бизнес өлкәләрендә дә теләгеңне тормышка ашыру планы буларак кулланыла.

Татар телен чит тел буларак өйрәткәндә, түбәндәге проектларны кулланып була:

- тикшеренү (хезмәтнең актуальлеге нигезләнә, тикшерүнең максаты, бурычлары куела, аларны чишү юллары күрсәтелә)

- иҗади ( кичә яки бәйрәм иткәрү өчен сценарий төзү, сочинение планын төзү, мәкалә язу һәм башкалар)

- гамәли юнәлешле (һәр укучының, төркемнең бөтен эшчәнлеген яхшы нәтиҗәләргә ирешү максатыннан чыгып планлаштыру)

- мәгълүмати (темага карата мәгълүматларны җыю, аларны катнашучыларга тәкъдим итү, алар белән фикер алышу, йомгаклау)

- рольле ( проект эчтәлегеннән чыгып, укучылар рольләр алалар, бу аларга нәрсәдер әйтергә, яки нәрсә турында булса да сорарга этәргеч бирә.

- предметара (берничә предметка нигезләнә)

Проект методы укытучы һәм укучыларның яхшылап әзерләнүләрен, сыйныфның һәм иҗади төркемнәрнең үзара килешеп эшләүләрен таләп итә. Проект турында фикер алышуда катнашып, укытучы да тигез хокуклы яшьтәш, ярдәмчегә әйләнә.

Проектларны гамәлгә ашыру укучыларга әйләнә- тирәдәге кешеләр белән бергә эшләргә һәм тормышта үз урыннарын табарга ярдәм итә.

Проект эшчәнлегенең бурычлары:

- укучыларда интеллектуаль һәм гомумхезмәт белемнәрен булдыру, аларның хезмәт нәтиҗәсен күз алдына китереп эшләрлек күнегүләр, осталык булдыру;

- иҗади фикерләү, мөстәкыйльлек һәм башлап эш итү сәләтен үстерү;

Проектларның темасын сайлау.

Проектның темасын укучылар мөстәкыйль яки укытучы кушуы буенча сайлыйлар. Проектларны аерым һәм иҗади төркемнәрдә эшләргә була.