I. Сабақтың тақырыбы:   § 27. Аминдер.

 Сабақтың мақсаты:

1.     Білімділік: Оқушыларға азотты органикалық қосылыстардың алғашқы өнімі ретінде аминдер туралы түсінік беру.

2.     Дамытушылық: Молекуладағы атомдардың өзара әсерлесуін анилин мысалында тағы да қайталап, тереңдете түсуі.

3.     Тәрбиелік: Аминдердің алынуына, электрондық құрылысына, негізделе халық шаруашылығындағы маңызына тоқталу.

         Сабақтың түрі: Жаңа сабақ.

          Сабақтың әдісі: Лекция , түсініктемелік конспект жазу.

          Пәнаралық,  сабақаралық байланыс: физика

              Сабақтың жабдығы:   1. Қ.Н. Сақариянова, М.Б. Усманова, Б.Н. Сахариева, Р.С. Рақышева.«Химия», оқыту әдістемесі; Алматы «Атамұра» 2005 жыл. 2. Р. Жұмаділова, С. Әлімжанова «Химия» (қоғамдық-гуманитарлық бағыт) Алматы «Мектеп» 2007 жыл.

    II. Сабақтың барысы.

      Ұйымдастыру: Оқушылармен сәлемдесу, оларды түгендеу. Сабаққа дайындықтарын тексеру.

1.     Үй тапсырмасын сұрау: 1.Целлюлоза мен крахмалдың арасында қандай айырмашылықтар бар?

2. Целлюлозаның қасиеттерін айтып беріңіздер.

3. Целлюлоза қайда қолданылады?

4. Көмірсулардың адам тіршілігіндегі маңызы қандай?

III. Жаңа сабақ: Аминдер дегеніміз- аммиак (NH3) молекуласындағы бір,екі немесе үш сутек атомдарының орнын көмірсутек радикалдары басқан өнімдер.

    Аминдер аммиак (NH3) молекуласындағы сутек атомдарының орнын басқан радикалдарының санына қарай үш топқа бөлінеді:

Біріншілік

R-NH2

Екіншілік

R2

                                    NH

                       R2

Үшіншілік

R1 – N – R2

                                   R3

CH3 – NH2                                         C H3                                                                   СН3 – N – CH3

                метиламин                                                   NH

                                                                   C2H5                                         C2 H5

                                                          метилэтиламин                            диметилэтиламин

-         NH2 тобы – амин тобы деп аталады. Аминдерді аммиак туындысы ретінде немесе көмірсутек туындысы ретінде қарастыруға болады.

Мысалы, 

                        СН –NH2  метиламин немесе  аминометан

                        СН3 – СН – СН3 

                                   NH2

                       Изопропиламин немесе 2- аминопропан

Изомериясы: Аминдерде тізбек және радикалдың орналасу изомериясы болады.

   1.Көміртек тізбегі изомериясы.

 H3C

 H3C     C – NH2

 H3C

 H3C – CH – CH2 – CH3

             NH2

  H3C – CH2 – CH2 – CH2 – NH2

2.Амин тобының орналасуы бойынша

біріншілік, екіншілік, үшіншілік

деп бөлінеді.

CH3 – H2C – N – CH2 – CH3

                        H

        CH3 – N – C2H5

              CH3

                                C4H11N      

Физикалық қасиеттері: Аминдерлің жеңіл өкілдері – газ тәрізді, аммиактың иісіндей иісі бар заттар.Суда жақсы ериді. Ал молекулалық массалары ауыр өкілдері сұйық немесе қатты күйде болады. Молекулалық массаларының артуымен бірге суда ерігіштіктері кемиді.

 Химиялық қасиеттері: Көптеген химялық қасиеттері аммиакқа ұқсайды.

1.     Ауада жануы:

                4CH3 – NH2 + 9O2Ò4CO2 + 10 H2O + 2N2

2.     Суда ерігенде ерітіндісіне лакмус тамызсақ, сілтіге тән реакцияны көрсетеді. Демек, аммоний гидроксиді тәрізді орынбасқан метил аммоний гидроксиді түзілетінін көреміз.

           Н                                         H            +

           . .

СН3 – N :  + Н+ ОН-     ¦    СН3 –  N – H      OH –

           . .                                     

           Н

               &nb