Тақырыбы: Қимақ мемлекетінің құрылуы (IX-XI ғғ.) Сабақтың мақсаты: Оқушылар Қимақ қағанатының тарихымен танысады, түрік халықтарының шаруашылығы мен рухани мәдениетінің жаңа беттерін ашады; - Оқушылар мәтінді оқиды, талқылайды, өз бетінше жұмыс жасайды; - Салыстырады, қорытынды жасайды. Сабақтың көрнекілігі: оқулық, карта, тест жұмыстары Сабақтың түрі: жаңа сабақ Сабақтың әдісі: Жарыс сабақ САБАҚ БАРЫСЫ: Ұйымдастыру кезеңі: Оқушылармен сәлемдесу, сыныпты түгелдеу, сабаққа назар аудару. Үй жұмысын тексеру: «Теңіз шабуылшылары» ойыны № А Ә Б В 1 40 10 . 30 2 30 ұпай 20 10 3 . 20 40 20 4 10 30 30 ұпай Тапсырмалар: (Торкөзді ашу) 1-А-40. Оғыз мемлекеті қашан, қай жылы құрылды? 1-Ә-10. Оғыз мемлекетінің мал шаруашылығы туралы айт. 1-Б. Жүріс келесі топқа өтеді. 1-В-30. Оғыздардың тайпалық құраы қалай қалыптасты? 2-А-30. Оғыз мемлекеті сыртқы саясатында қандай мемекеттермен жақсы қарым-қатынаста болды? 2-Ә- қосымша ұпай 2-Б-20. Оғыз мемлекеті қандай елдерді жаулап алды? 2-В-10. Оғыздардың қолөнері туралы айт. 3-А. Жүріс келесі топқа өтеді. 3-Ә-20. Оғыздар туралы зерттеген тарихшылар. 3-Б-40. Қытай деректерінде оғыз құрамына қандай тайпа кірген деген? 3-В-20. Оғыз сөзінің пайда болуы туралы қандай пікірлер бар? 4-А-10. Оғыздарда тайпалық одақ қалай аталды? 4-Ә-30. Оғыз қағанатының сыртқы саясаты қалай өрбіді? 4-Б-30. Оғыздар туралы қандай тарихи деректе айтылады? 4-В-қосымша ұпай «Алтын қақпа» ойыны. Тас қақпа сұрақтары: Жабғу – дегеніміз кім? Оғыз билеушісінің титулы Инал сөзі – қандай мағынаны білдіреді? Оғыз мемлекеті бмлеушісінің мұрагері. Күміс қақпа сұрақтары: Сюбашы – әскербасы. Күлеркін – жабғу кеңесшісі. Алтын қақпа сұрақтары: «Боз оқ» - қаған ұлдарының оң жағына отырғызылуы. «Үш оқ» - қаған ұлдарының сол жағына отырғызылуы. I. Қызығушылықты ояту. Қимақтар туралы алғаш мәліметтер Қытай деректерінде кездеседі. IX ғ. соңы – қимақ тайпасының атымен Қимақ қағанаты құрылды. Астаналары – Қимақия (Ертіс бойында), Карантия (Алакөл жағасында). Қимақтар құрамы 7 тайпадан тұрады. Тайпалары: эймур, байандур, татар, ланиказ, ажлар, имек, қыпшақ. II. Мағынаны ажырату. «КВН» ойыны (мәтінмен жұмыс). I кезең: Берілген материалды тез оқып шығу, оқығаннан соі қол көтеру. II кезең: Дәптерді үш бөлікке бөліп кестені толтыру. а) жетекші ұғымдар; ә) негізгі мазмұны; б) сурет, сызба арқылы түсіндіру. III. Ой толғаныс. Кесте: Жетекші ұғымдар Негізгі мазмұны Сурет, сызба IV. Бекіту: 1. Баламалы тест. («Ия» немесе «Жоқ» жауап беру керек). 1) Сыма Цяньнің жазуы бойынша қимақтардың ішінде қыпшақтар болды ма? (Ия) 2) Қимақ қағанатының басқарушысы «қаған» деп атала ма? (Ия) 3) Қимақ қағанаты X ғасыр басы –XII ғасыр соңы аралығында өмір сүрді ме? (Жоқ) 4) X ғ. II-жартысындаҚарахан мемлекеті қимақтармен достық келісімде болды ма? (Жоқ) 5) Гардизи оғыздар туралы тарихи дерек жазған ба? (Жоқ). 2. «Басқатырғыш» 1-топқа. Мына сөздерді табындар: Эймур, байандур, татар, қыпшақ, қимақ, ажлар. У В Е О Т Ы Ү А Қ Ы П Ш А Қ О Ж И Б В Г Т Ю Ғ Л М А Қ Л А Ж Н А Э Й М У Р Ш О Р Ж А Н Д У Р Щ І 2- топқа. Мына сөздерді табындар: Имақия, қаған, Карантия, имек, ябғу, ланиказ. К А Р А Н Т И Я Л А Н И К А М Б Б Ш В Н А З Е Ғ А И Я Р Ғ Ю К У Ж М И К А Э Қ Ә И А Қ О Н Ұ Ы А Үйге тапсырма: §6, мазмұндау. Бағалау.