Максат: өйрәнелгән  материалның практикада кулланылышын күрсәтү, төп төшенчәләрне кабатлау, ныгыту, атом энергетикасының экологик проблемалары, радиоактив изотопларның кулланылышы, радиациядән саклану чараларын өйрәтү.

                Кулланылган әдәбият:   

 1. Физикадан энциклопедик сүзлек.

 2.  Енохович А. С. Справочник по физике. М. Просвещение,            1978.

 3.  “Физика в школе” журналларының 2000 № 2, 2003 № 3, 1996 № 2, 1999 № 2

4.      Видеофрагмент “Мирный атом”.

5.      Күрсәтмә материаллар:

                а) радиоактив изотоплар кешеләргә хезмәттә;

                б) кешенең төрле органнарының радиоактивлык нәтиҗәсендә зарарлану коэффициенты;

                в) электроэнергия чыганакларыннан СО2 бүленеп чыгуның парник эффектын көчәйтүен күрсәткән диаграмма;

                г) химик элементлар паспорты;

                д) нурланыш чыганагыннан саклану чаралары;

                е) радиациянең кеше организмына тәэсире.

                                                        Дәрес барышы.

  1. Оештыру. Укытучының кереш сүзе.

2.      Актуальләштерү. Тест чишү. (5 мин. )

3.   Түбәндәге вакыйгалар буенча фикер алышу.

    I факт. Радиоактив калдыкларны океанга ташлау

    Икенче бөтендөнья сугышыннан соң, дөнья  буйсынмас ике антагонистик лагерьга бүленгән чагында, кораллану башланды, шул исәптән атом-төш коралы булган ил генә көчлерәк дип исәпләнде. Кораллана торгач, ул шулкадәр күп, хәтта кирәгеннән артыграк итеп тә тупланды. Шул сәбәпле бик күп радиоактив калдыклар хасил булды, шуның өстенә системалы рәвештә яраксызга чыккан атом җайланмалары да өстәлеп торды. Тонналаган бу калдыкларны махсус контейнерларга урнаштырып  Дөнья океанына ташладылар. США Тын океанның  11 урынында, Япония – 6, шундый ук операцияләрдә Англия, Бельгия, Нидерланд һәм күп кенә башка илләр дә Төньяк, Атлантик океан төпләренә шундый контейнерлар җирләделәр. Моннан Советлар Союзы да читтә калмады.

     Сораулар:

1.      Кеше һәм Табигать өчен бу акцияләрне хәтер калдырмаслык дип санап буламы?

2.      Алар кайсы яктан куркыныч?

3.      Радиоактив калдыклар күмелү нәтиҗәсендә килеп туган куркынычлык дәрәҗәсен киметү өчен хәзерге вакытта нәрсәләр эшләргә тәкъдим итәрсез?

      II факт. Чернобыльдәге һәлакәт.

      1986 нчы елның 26 нчы апрелендә ЧАЭС дә дүртенче блок шартлады. Шуның нәтиҗәсендә:

      30 км лы зонадагы барлык яшәүчеләрне эвакуацияләделәр;

      бары Украинада гына 7247 халык яшәү урынын яңа җирләргә күчерергә кирәк булды;

      12 украин өлкәсе һәм 3 млн. га чәчүлек җирләре радиоактив цезий белән  зарарланган;

      Белоруссиядә 500 мең га җирдән шулай ук кешеләрне күчерергә туры килә, ә 215 мең га җир дәүләт радиацион экологик заповедник булып кала;

      радиация шулай ук Австралия, Болгария, Венгрия, Италия