Атырау қаласы, Дамбы селосы

              Амангелді атындағы орта мектеп

               Қазақ тілі мен әдебиет пәні мұғалімі

                Супыгалиева Жаннат Маратовна

                 Тіл дамыту  «Тәуелсіздік- ел мұраты»

               9 «а» сынып

                 ІХ сыныптағы  тіл дамыту  сабағы

Тіл дамыту- жүйелі  түрде үнемі  жүргізіліп отыратын оқу  жұмысы. Тіл дамыту  дегеніміздің  өзі – оқушылардың сөз байлығын арттырып, әр сөзді орынды  қолдануы,ойын жүйелі түрде білдіре алуы. Оқушылардың тілін дамытудағы негізгі  мақсат- оның барлық салаларының  жүйесін заңдылықтарын  оқушыларға  білдіру  болса, соған қоса сөйлемді  дұрыс  түсініп, дұрыс құрай білу, сөздердің орфоэпиялық нормасын сақтап дұрыс оқу, олардың тіл  мәдениетінің сапасын жоғары сатыға  көтеру. Қазақ тілі  сабақтарындағы тіл дамыту- оқушылардың жалпы  ойын дамыту  деген сөз.

Тіл  сабаағындағы тіл  дамыту  жұмыстарын «Тәуелсіздік- ел мұраты» деген  тақырыпта  алып, оқушылармен  төмендегі (тақырып) жоспар негізінде жұмыстар жүргізілді:

І. Қызығушылықты ояту.

ІІ. Мағынаны  тану

ІІІ.Еркін  жазу  стратегиясы

IV.Бес  жол  өлең   стратегиясы

IV.Тілдік  талдаулар

 IV.Суретпен  жұмыс  стратегиясы

III.Ой-толғаныс

(бағалау,қорыту,сауалнама,үйге тапсырма беру)

Сабақтың  тақырыбы:Тіл дамыту сабағы.       Тіл  дамыту  сабағы. «Тәуелсіздік- ел  мұраты» (Қазақстан Республикасы Тәуелсіздігінің 16 жылдығына  арналады)

Сабақтың  білімділік  мақсаты: қазақ  елінің өткен  тарихын әңгімелей  отырып, тәуелсіздікке  жету  жолындағы  ата-бабалар  сүрген ғұмыр, жалпы  ел  тағдыры, «мың өліп, мың тірілген» қазақ халқының  қаһарман кейпін сомдауға және  Қазақстан тәуелсіздігінің   негізгі  тарихи  қалыптасу кезеңдері туралы  мағлұмат   беру;

Дамытушылық мақсаты: қосымша тапсырмалар   бере отырып, логикалық  ойлау  қабілеттерін  мен  мүмкіндіктерін   дамыту.

Тәрбиелік  мақсаты: ұлтын, елін, жерін сүюге, тәуелсіздік ұғымын  қастерлей  білуге тәрбиелеу, қоршаған   ортаны, табиғатты  қорғауға  тәрбиелеу;

Сабақтың типі: білім   мен  іскерлікті  қалыптастыру;

Оқыту  әдістері: баяндау, логикалық ойлау, жаттығу, 5 жол өлең, еркін жазу  сауалнама.

Сабақтың  көрнекілігі: Н.Ә. Назарбаев портреті, «Ақиқат» журналдары, «Елбасы кітабы», үлестірмелі карточкалар, сауалнама- карточкалар;

Сабақтың жүрісі:І. Ұйымдастыру

                                      ІІ. Негізгі  бөлім

Сабақты  қасиетті  рәміздеріміздің  бірі – әнұранмен   бастайық.

(1 шумақ өлеңі айтылады)

Сұрақ: Балалар, біз қандай  мемлекетте  өмір сүріп отырмыз?

Тәуелсіз егеменді  Қазақстанда. Тәуелсіз, егеменді  Қазақстан дегенде  көз  алдарыңа  не  елестейді? Соны  қағаз  бетіне  түсіре қойыңдар. «Еркін жазу  стратегиясы» бойынша  3 топ  өз  ойларын  қағаз  бетіне  түсіріп, оқиды. Бүгінгі  сабағымыздың  өн   бойы  сол бағыт  бойынша  жүріп  отырады.

                                               Кіріспе:

Биыл  Қазақстан Республикасының 21  жылдық   мерей  тойы. Биыл біз  үшін, яғни бүкіл  Қазақстандықтар үшін  ерекше  жыл. Ғасырлар бойы  қазақ халқы  аңсаған  еркіндік, өзін- өзі  басқару  сияқты  нәрселерге  қолымыз  жетіп, тәуелсіздік ауасын  тыныстай  бастадық.Тәуелсіздік  үшін күрес  қанша қасиетті  болса, сол  күрес  тарихы да, оның  қаһармандарының  есімдері  де  қасиетті.Сол арман  күні  кешеге  дейін  жалғасып, 1991  жылы  ғана бақыт   құсындай  қолымызға  тиді. Сіз  халық қаншалықты  бақытты  халық  екеніне әлі  бойымыз  үйреніп   бола  қойған   жоқ. Ел  шежіресіндегі  осы  бір  айтулы  оқиғаны  халқымыз   биыл 16- шы  рет  атап  өткелі  отыр.

Тарихи кезеңге  көз жүгіртсек, 1990 жылғы  25- қазаны  күні  Қазақстан Республикасының  Егемендігі  туралы  декларация қабылданды.Содан бері  бұл күн Республика күні  деп  аталып келеді.

Еркіндік  алған ел  болғандықтан алғашқы  жылдардың өзінде-ақ  дербес  мемлекетке  тән барлық нышандарға ие  болдық. Еліміздің  ерекше рәміздері Әнұранымызды, Елтаңбамызды,Туымызды  бекіттік. 1993 жылығ  11 қарашада  өз  теңгеміз  дүниеге  келді. Қазақ тілі  мемлекеттік  тіл  мәртебесін алды. Қазақстан халқы, Конститутцияда айтылғандай тотаризмнен, зорлық- зомбылықтан, кірпітарлықтан, дербесшілікке, әлеуметтік  татулыққа көне  отырып, екі  ғасыр тоғысында  жаңа   мемлекеттік  құрлымын анықтадық. Біздің  болашағымызды Республика Президенті Н.Ә.Назарбаев өзінің 2030 жылға  дейінгі  кезеңді  қамтитын  стратегиялық  жоспарында  анық белгілеп  берді. Егемендік  лебімен өз қаламыз Атырауда  да  көптеген   өзгерістер, жаңарулар  болды.

1)      Сарайшық мемориялдық  кешенінің  ашылуы

2)      Драма  театрының  қайта  жабдықталып, ашылуы.

3)      Атырау  мұнайының  100 жылдығы

4)      Құрманғазы мен  Динаға  арналған  ескерткіштер

5)      «Иманғали» мешітінің  ашылуы

6)      Сұлтан Бейбарыс ескерткіші

7)      Енді  осы  тақырып негізінде  3 жолға «5  жол өлең стратегиясы » бойынша  тапсырма

І.Қазақстан

ІІ.Тәуелсіздік

ІІІ. Туған  жер

Шарты

1.      Ұғымның атауы- 1 сөз

2.      Сын  есім- 2 сөз

3.      Етістік- 3 сөз

4.      Тақырыпқа  байланысты  сөз- 4 сөз

5.      Синонимі

1.      Қазақстан

2.      Егемен, тәуелсіз

3.      Дамиды, өркендейді, гүлденеді

4.      Қазақстан  егеменді, тәуелсіз мемлекет

5.      Мемлекет, ел

ІІ.

1.      Тәуелсіз

2.      Аңсаған, тұғырлы

3.      Нығаяды, жарияланды, қол жеткіздік

4.      Тәуелсіздік- еліміздің  жарқын болашағы

5.      Еркіндік, азаттық

ІІІ.

1.      Туған  жер

2.      Еһгеменді, тәуелсіз

3.      Дамиды, көркейді, жаңарды.

4.      Туған жерім- Атырауым ардақты

5.      Өлке, ел

Тілдік талдаулар: (Үлестірмелі  карточкалар бойынша №1,№2,№3 талдау)

1.      Тәуелсіз елдің  өз Парламенті мемлекетіміздің айшықты белгісіндей  Ата  Занымызды қабылдап, қазақ тілін  мемлекеттік  тіл дәрежесіне көтерді.

2.      Егемен елдің әрбір азаматы  Туын, Елтаңбасын, Әнұранын  қастерлеуі тиіс, заңды өкіметті құрметтеуге  тәрбиеленуі тиіс.

3.      Тарихымызды жаңғыртып, ұмыт қалған оқиғаларды, зиялы  есімдерді  қалпына  келтірді, төл Конститутциямыз қабылданды.

4.               Қазақстанда  соңғы  он жыл ішінде  көптеген ауқымды ісьр атқарылды, мемлекет нышандары өзгерді, өз теңгеміз дүниеге келді.

5.               Біздің қазіргі  егемен  Қазақстан жүзден астам  үлкен-кішілі елдермен, дипломатикалық,экономикалық, саяси, мәдени байланыстар орнатты.

6.               Қазіргі  кезде  мемлекеттік  мәртебе алған ұлттық  тілімізді  түлету  үрдісі  де  ойдағыдай   жүргізіліп жатыр.

7.               Қазақстан он жыл ішінде  тұлпарын, ер- тұрманын, айыл- тартпасын сайлап алды.

8.               Боданға  айналған, бостандығынан  айырылған ел азаттыққа  ұмтылды, соны  аңсайды, күреседі.

9.               Адам даналығы Байқоңырдай  космодромды  жасады, Ленинск қаласын салды.

10.           Дүние  тез өркендеп, сеніммен  жаңа  мыңжылдыққа қадам басты.

11.           Қазақстан бекерге  кеткен  уақыттың есесін толтырып, өркениетті қуып жету міндеті тұр.

12.           Қазақ халқы өзінің бойына  даналықты мыңдаған  жылдар  жинақтап, дәстүрі мен  салтын қалыптастырады.

13.            табысқа  жеткізеді.

14.           Бізде  жаңа  мемлекет  өмір сүріп  отыр, өзге  саяси және экономикалық жүйе жұмыс істеуде.

15.           Мен Қазақстандықтардың  байсалдылығы  мен төзімділігін, олардың  кішіпейілділігі  мен ақжарқындығын  атап  айтқым келеді. № .16 2030 жылғы  Қазақстан ауасы  таза  мөлдір сулы, жасыл  желекті  елге айналуы  тиіс.

В) «Суретпен  жұмыс стратегиясы» бойынша  жұмыс.

3  топқа  3 тапсырма  сурет салу.

1.      Егемен Қазақстан бейнеле.

2.      Атырау- мұнайлы  өлкені  бейнеле.

3.      Елімізідің  басты  белгілерін  есіңе  түсір.

(Ту, Елтаңба, төл  теңге т.б.)

Сурет бойынша  өздері әңгімелейді. Суретпен  жұмыстан кейін  3 бойға  сауалнама  тапсырма  беріледі.

Сауалнама:

1.Қазақ елін басқарған  хан?

А. Шыңғыс Уалиханов

Ә. Құнанбай

Б. Абылай

В. Бұхар

С. Төле

2. Қазақ  жерінде  тұңғыш мектеп   ашқан ағартушы кім?

А. Ыбырай  Алтынсарин

Ә. Абай  Құнанбаев

Б. Шоқан Уалиханов

В. Ахмет Байтұрсынов

С. Әлихан Бөкейханов

3. Әнұранды  жазған  ақындардың бірі.

А. Әбу  Сәрсенбаев

Ә. Темірхан Медетбеков

Б. Фариза  Оңғарсынова

В. Мұзафар Әлімбаев

С. Мұхтар Шаханов

- Сабақты  қорытындылау-

Үйге  тапсырма: «Мекені  ата- баба, құтты  қоныс» тақырыбында  шығарма  жазу

Бұл сабақтың   тиімді  жағы – оқушылардың  өз  ойларын  еркін  жазуын, шығармашылық  қиялдарын дамытады. Карточкаларды            пайдалану  әдісі  өте  тиімді. Өтілген талдауларды ұмытпауға  саналы  меңгертуге  көп  септігін  тигізді. Карточка  бойынша  жұмыс істеу, біріншіден, оқушының  сауатты жазуына  көмектеседі, сөйлеу тілін, тілдік  талдауларды  меңгеруін  дамытады, үшіншіден,уақытты  үнемдейді. Сабақ  өз мақсатына   жетті  деп  ойлаймын.